Türk hamamının mekansal kurgusu ?İstanbul hamamları?

Abstract

Temizlik tarihler boyunca her dinin emrettiği bir şarttır. Türkler de İslamiyet'in bir şartı olan temizliğe çok önem vermişlerdir. İslamiyet'te temizliğe kullanılan suyun akar vaziyette olması gereklidir. Bu şartla birlikte ilk hamam örnekleri dere kenarlarına ve kaplıca yakınlarına yapılan hamamlarla başlar.İlk örnek olan kaplıca hamamlarından sonra vakıflara gelir sağlamak amacıyla halk hamamları inşa edilmeye başlanmıştır. İstanbul' un fethi ile beraber İstanbul' da da bir çok halk hamamları, saray ve köşk hamamları inşa edilmeye başlanmıştır.İstanbul' da ki halk hamamlarının sayısı zamanla 300 e kadar ulaşmıştır. Fakat bu hamamların bazıları geçirdikleri doğal afet yada bakımsızlık gibi sebeplerden dolayı günümüze kadar gelememişlerdir.İstanbul'da ki hamamların bir kısmı şahıs mülkiyetine geçmiş ve bazıları hamam işlevini sürdürmekte, bazıları da alışveriş mekanları haline dönüştürülmüştür. Bazı hamamların sahipleri izin vermediklerinden dolayı bu hamamlar hakkında yeterince dokümanterler sağlanılamamıştır.Bu araştırmada İstanbul hamamlarının Osmanlı Dönemi öncesi ve sonrası olarak, hamam mimarisi ve gelişimi incelenmiştir. Osmanlı Dönemi, Erken Dönem, Klasik Dönem, Yenileme Dönemi ve en son olarak da Osmanlı Döneminin en güçlü hale geldiği Klasik Sonrası Dönemdeki Hamamları örnekleri ile beraber incelenmiştir. Bununla birlikte günümüzde de hamamların azda olsa yapılmakta olduğunu göstermek amacıyla bu çalışmaya günümüz hamamları da eklenmiştir. Hamamların sınıflandırıldığı halk, saray, yalı hamamları ve kaplıcalar olarak da ayrı bir bölümde yine detaylarıyla yer almaktadır.Türk hamamlarının olmazsa olmazı camekan, soğukluk, en önemli mahali olan sıcaklıkta hamamların tipolojisini meydana getirmiştir. Bu tipoloji ve hamam mahalleri de bu araştırmada ayrı bir bölüm altında incelenmiştir. Hamamların mimari ve dekoratif elemanları, aydınlatma öğeleri de bu çalışmada son bölüm içinde yer almıştır.

Hygiene is a stipulation that every religion orders throughout all times. Turks have given great importance to the hygiene as it is one of the main rules of Islam. Running water is a must during cleaning up according to the Islamic hygiene rules. The very first forms of the baths appeared near the edges of streams and near the spas for that reason.Public baths were built in order to provide income for the trusts after these first forms of the spa baths. Many more public baths and Turkish baths were built after the conquest of İstanbul.The number of public baths in Istanbul reached up to 300 in a short period of time. Some of those Turkish baths have not lasted because of natural disasters or lack of good care unfortunately.The ownership of some of the baths in Istanbul were transferred to personal ownerships. Others still continue as before. Some others were converted into the shops. So we do not have enough documentary about these baths as some of the Turkish bath owners do not allow us into their baths.The architecture and development of Istanbul Turkish baths before and after Ottoman Empire times were inversigated in this research. Baths with their variations at Ottoman times, early times, clasical times, renewal times and lastly post classical times when the Ottomans became very powerful were the subject of this resarch. Todays baths were also included to this research in order to show they are still being built no matter how few they are. Another section also classifies public baths, palace baths, mansion baths and thermal springs in detail.The Turkish baths most important parts such as the camekan?s (entrance hall), the soğukluk?s (intermediate room) and lastly the hararet?s (the hot room) helped to develop the typolgy. This typology and the Turkish baths locations were researched in seperate parts. The Turkish baths architectural and decorative elements, lighting elements were included to the last section in this researched.