Hastane afet planlaması, hastane acil durum komuta sistemi ve Marmara Üniversitesi Hastanesi`nde uygulaması

Abstract

ÖZET Popülasyon yoğunluğundaki artış, yüksek riskli bölgelerde yerleşim ve artan teknolojik riskler nedeniyle afetlerin gerçekleşme sıklığı ve buna bağlı olarak toplum sağlığı üzerine olan olumsuz etkileri artma eğilimindedir. Ciddi bir afet gerçekleşme olasılığı ve halkın bir afet sonrası uygun ve zamanında müdahale beklentisindeki artış doğrultusunda dikkatli ve tam bir afet planlaması yapmak zorunlu hale gelmektedir. Her hastanenin fiziksel ve personel altyapı özellikleri, imkan ve kaynaklarının birbirinden farklı olmasından ötürü, bir hastanenin herhangi bir afet durumunda vereceği tıbbi yanıt diğerinden farklı olacaktır. Bu nedenle her hastanenin afet ya da benzeri acil durumlar için kendisine göre hazırlanmış bir afet planı olmalıdır. Bu çalışmada afetlere türlerine göre yaklaşımlardan ayrı ayrı bahsedilmemiştir. Bunun yerine basit ya da komplike her türlü afet ve benzeri acil durumda uygulanabilecek, gelişmiş ülkelerde de halen kabul gören bir acil durum komuta sistemi hastanemizin yapısına göre oluşturulmuştur. Marmara Üniversitesi Hastanesi için Hastane Acil Durum Komuta Sistemi planlaması yapılırken Kaliforniya Eyaleti Acil Tıp Hizmetleri Birimi ile Kaliforniya San Mateo Bölgesi Acil Tıp Hizmetleri kurumu tarafından geliştirilmiş ve afet sonrası sağlık hizmetleri organizasyonunda tıbbi çevrelerce basan ile kullanılmış olan Hospital Emergency Incident Command System (HEICS) temel alınmıştır. HEICS orijinal formatı incelenmiş ve hastanemize uyarlaması yapılırken çeşitli görevlendirmelerde ve prosedürlerde değişiklikler yapılmış, ayrıca yeni oluşturulan pozisyon için görevlendirme formu hazırlanmıştır. Böylece özellikle yerel hastanelerde uygulamak üzere geliştirilmiş olan bu afet ve acil durum komuta sistemi, hastanemizin fizik ve personel altyapısı gözönünde tutularak, ve de akademik hiyerarşiye uygun biçimde hastanemiz için yeniden oluşturulmuş; mantıklı yönetim yapısı, önceden belirlenmiş sorumlulukları, açık rapor ve kayıt kanalları ve ortak dil kullanımı sayesinde hastanemiz ile diğer kurumlar arasında kooperasyon kolaylığı sağlayabilecek bir sistem ortaya konmuştur. Hastane afet planını uygulamak için gerçek bir afetin olması beklenmemeli, plan etkili bir personel eğitiminin ardından tatbikatlarla denenmelidir. İkisi masa başı tatbikatı, ikisi ise genel aktivasyon şeklinde olmak üzere yılda dört adet tatbikatyapılması önerilmektedir. Personel eğitimi ve tatbikatlar sırasında yaşanan aksaklıklar ve uygulayıcılardan gelen geri bildirimler değerlendirilmeli, planda değişiklikler yapılarak geliştirilmesine katkıda bulunulmalıdır. Bu sayede hastane afet planı hastanenin değişen şartlan ve gelişen imkanları ile paralel olarak daha kapsamlı ve uygulanabilir hale gelecektir. Gelecekteki olası bir afet durumunda hastanemizin üzerine düşen sorumlulukları yerine getirebilmesi için hastane afet planlamasına gereken önemin verilmesi ve afet planının işler konuma getirilmesi gerekmektedir. Anahtar Sözcükler:Afetler, Afet Planlaması, Hastane Acil Durum Komuta Sistemi, Afet Yönetimi ıı

ABSTRACT Disasters and their bad influences on public health show a tendency to increase in frequency due to ever increasing population density, settlements in high risk areas and evolving technological risks. Meticulous planning for disasters is becoming more imperative each day due to the increasing risk of major disasters and the expectation of the public for timely and proper interventions. Each hospital has unique physical and personnel infrastructures, and different facility and resources; every hospital has a different capability of responding to disasters. Thus, every hospital should have its own disaster plan. Specific response procedures for different types of disasters are not mentioned in this study. Instead, an emergency response system, which is accepted and utilized in developed countries, covering both simple and complex emergency incidents is adapted to our hospital. Marmara University Hospital Emergency Incident Command System is based on Hospital Emergency Incident Command System (HEICS) developed by California State Emergency Medical Services Authority and San Mateo County Department of Health Services. This system is extensively utilized by medical authorities in disaster response. Original format of HEICS is thoroghly studied and several positions, position descriptions and procedures were changed for the needs of our hospital and a new job description form is prepared for the newly created position. The original system was designed for use in community hospitals; these changes made the emergency incident command system more suitable for our university hospital's needs, physical and personnel structure and its academic hierarchy. This system provides for a logical command structure, pre-defined responsibilities, open report and documentation channels and use of a common language; thus, enabling easier interorganizational cooperation during disasters. It would be improper to wait for a real disaster to occur in order to try the hospital disaster plan; the plan should be tried by regular drills after personnel education.Two table-top exercises and two general activation drills per year is proposed. Problems encountered during personnel education and drills; and feedback from people utilizing the system should be interpreted and used for making suitable changes of the plan. mProper emphasis should be given to hospital disaster planning and its implementation, so that the hospital may give swift and proper response in the event of a probable disaster in the future. Keywords: Disasters, Disaster Planning, Hospital Emergency Incident Command System, Disaster Management IV