Tarihi ve doğal çevrelerde koruma turizm ilişkisi, Eyüp örneği

Abstract

Tarihi ve doğal çevrelerin korunması sosyal, ekonomik, yasal, teknik boyutlarla ele alınması gereken bir süreçtir. Doğal ve kültürel kaynakların yanlış kullanımları, ekonomik kaygıların korumanın önüne geçmesi ile bu kaynaklarda telafisi zor tahribatların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Tarihi ve doğal çevrelere ekonomik işlevsellik getirilerek korunması gereksinimi sonucu bu çevrelerde ortaya çıkan turizm işlevi, koruma-kullanma dengesinin kurulması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Turizme sadece ekonomik bir kaynak olarak bakmak doğal ve tarihi çevrenin tahribine yol açabilir. Turizmi böylesine kötü sonuçları ortaya çıkaracak ekonomik faaliyet olmaktan ancak doğru bir turizm planlaması kurtarabilir. Doğru bir turizm planlaması; turizmin temel kaynakları olan tarihi ve doğal çevrelerin korunmasını, bu kaynaklardan sürekli biçimde yararlanılmasını sağlarken ekonomik gelişimi de sağlar. Turizmin ekonomiye etkilerinin yanında, toplumsal ve fiziksel etkileri de bulunmaktadır. Turizm bir toplumun yaşam tarzını, kültürel değerlerini, diğer ülke insanlarına bakış açısını etkileyen sosyal bir olaydır. Turizmle birlikte ekonomik refah seviyesinin artması toplumda olumlu bir gelişme olarak ortaya çıkarken, suç oranlarında artış, kültürel değerlerde yozlaşma, gençlerde turist davranışlarını taklit etme gibi olumsuz etkileri de ortaya çıkabilmektedir. Turizm kentsel kalite ve bakımlı bir çevre gerektirmesi yönüyle fiziksel olarak kentte olumlu etkilerin ortaya çıkmasına neden olduğu gibi, aşırı kullanım, trafik, bilinçsiz turist kullanımı gibi nedenlerle fiziksel bozulmaları ve tahribatları da beraberinde getirebilmektedir.Turizmde doğal çevrenin korunmasını sağlayacak en etkin yöntem bu alanların sahip olduğu potansiyellerin rasyonel bir şekilde kullanılmasını sağlayacak düzenlemeler yapmaktır. Turizmde tarımsal alanların, orman alanlarının veya kıyıların koruma ve yararlanma biçimlerinin saptanarak kullanılması, bu alanların kullanımdan doğabilecek tahribini önlemiş olur. Mimari mirasın korunması ise doğru kullanımı ile mümkün olmaktadır. Tarihi çevreyi oluşturan, anıtsal nitelikli yapılar ve sivil mimarlık örneklerinin sorunları arasında ekonomik ve sosyal koşullar nedeniyle bu yapıların özgün kullanımlarının devam edememesi yer almaktadır. Turizm burada sağladığı kullanım olanaklarıyla, mimari mirasın kullanılarak korunmasında önemli bir rol üstlenmektedir.Turizm ve koruma, koruma kullanım dengelerinin sağlanması durumunda birbirinin sürekliliğini sağlayan bir ilişki içerisindedir. Turizmin geliştiği çevrelerde yanlış kullanım kararlarıyla ortaya çıkan sorunlar, bu alanların cazibesini kaybetmesine, turist ilgisinin azalmasına neden olmaktadır. Koruma kullanım dengelerinin doğru bir şekilde kurulması turizmin ortaya çıktığı çevrelerin sahip olduğu potansiyellerin, sorunların, bugüne kadar gelinen süreçte geçirilen evrelerin her yönüyle ele alınarak değerlendirilmesini gerektirmektedir. Bu çalışma kapsamında incelenen Eyüp ilçesi bu bağlamda incelenerek, koruma kullanım dengesinin sağlanması, turizmin koruma lehine gelişmesi yönünde öneriler getirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Koruma, Kullanma, Turizm, Sürdürülebilirlik, Tarihi Çevre, Doğal Çevre

Protection of historical and natural environment is a process which should be dealt with social, economic, legal, and technical aspects. Acceptances growing regarding the concept of protection from `single monument,` to `historic environment` can not be implemented. Misuse of natural and cultural resources may cause the emergence of damage difficult to compensate for with the situation that economic concern precedes prevention. The tourism function which emerged in these environments as a result of the requirement of protection in the historical and natural environments by bringing economic functionality has revealed the necessity of establishing a balance between conservation-use. Considering tourism only as an economic resource can lead to destruction of the natural and historical environment. Only a correct tourism planning can save tourism from being an economic activity that will lead to such bad results. A correct tourism planning provides economic development as well while it provides the protection of historical and natural environments which are the main sources of tourism and utilizing these sources consistently. Tourism has also social and physical effects in addition to its impacts on the economy. Tourism is a social event which affects the lifestyle of a community, cultural values, and perspectives of seeing the people of the other countries.Increase in the level of economic prosperity may also have adverse effects such as an increase in crime rates, corruption in cultural values, and young people?s imitating the behavior of tourists while it occurs as a positive development in the community. Tourism, because of requiring urban quality and well maintained environments, leads to the occurrence of positive effects physically in the city. It may also bring physical deterioration and destruction together with it due to the reasons such as excessive use, traffic, and unconscious tourists use.The most effective way to ensure the protection of the natural environment in tourism is to make arrangements which will provide the use of the potentials these environments have in a rational way. In tourism, identifying the forms of protection and utilization of agricultural areas, forest or coastal areas and using them can prevent the possible damage because of the use of these areas. Conservation of architectural heritage is, on the other hand, possible with the correct usage of it. Among the problems of monumental quality buildings and civil architecture samples forming the historical environment is the original use of these structures? not being able to continue due to economic and social conditions. Tourism plays an important role in the conservation of architectural heritage by using it with the use facilities it provides here.Tourism and conservation have a relationship maintaining each other?s permanency as long as there is a provision of balance of protection and use. Problems emerging as a result of misuse decisions in the surroundings tourism is developing lead to these surroundings? loss of charm and a reduction in tourist interest. Establishment of the correct balance of protection and utilization requires an assessment of the potentials of the environments where tourism comes out, issues, and stages up to present from all aspects. By examining the Eyup district in this context which is examined in this study, suggestions have been made in favor of ensuring a balance between protection-utilization and development of tourism in the direction of protectionKey Words: Conservation, Using, Tourism, Sustainability, Historical Environment, Natural Environment