Kent mekanındaki dönüşümlerin planlama, mülkiyet ve rant bağlamında irdelenmesi: Beşiktaş örneği

Abstract

Kapitalist sistemde özel mülkiyet zenginlik ve eşitsizlik dağıtımında önemli bir unsurdur ve hatta sistemin mevcudiyeti bu kavram üzerinden devam etmektedir. Planlama kavramı oluşturduğu kararlarla, mekanın örgütlenme biçimine müdahale ettiğinden eşitsizlik ve zenginlik oluşumuna neden olur. Bu bağlamda sistemin ve sistemle gelişen planlama kavramının buluştuğu nokta mülkiyet ve mülkiyet üzerinden gelişen kentsel ranttır. Bir başka deyişle kentsel rantın ve mülkiyet yapısının incelenmesi kent içinde yaşanan eşitsizlik ve zenginliğin kaynağını anlamak adına gereklidir.Bu çalışma mülkiyet, planlama ve yönetim sistemi üçgeninde şekillenen kent gelişiminin, sermaye sahipleri tarafından yönlendirilip yönlendirilemeyeceğini, plan kararları ve oluşturulan yasa maddeleriyle rantın yaratılması ve dağıtımının nasıl gerçekleştiğini araştırmaktadır. İmar planları, kanunlar, plan tadilatları ve rayiç değerler üzerinden değerlendirmeler yapan çalışma, bölgede yaşanan değer artışının yönlendirilebilir olup olmadığını, plan kararlarının alınması ve sonrasında yaşanan süreçlerinin değerlendirilmesini olanaklı kılmaya çabalamaktadır. Çalışmanın mekansal incelemesi kentsel rantın giderek yükseldiği, ticaret sektöründen hizmet sektörüne değişimin yaşandığı ve rayiç değerlerin hızla arttığı İstanbul ili Beşiktaş ilçesidir.

Private ownership is a very crucial issue in distribution of wealth and inequality in capitalist system and also the existance of the system is continued upon this issue. Besides, because planning intervenes the distribution of space with its decisions, it causes inequality and wealth. At this point, where system and planning concept which develops from the system itself meets is the ownership and rant that develops from ownership. In other words, the analysis of urban rant and ownership is needed to understand the source of inequality and wealth in the city.This work analyse if the urban development which is formed inside of ownership, planning and governmental system triangle, can be directed by investors, and how the rant is created by the planning decisions and laws and how the it is distributed. Considering the development plans, laws, planning amendments and market values, this work tries to understand if the increasing values in a place can be directed and the process of making and applying the planning decisions. The special research is made in Besiktas, Istanbul where the spatial rant increasing, the retail sector changes into service sektor and the market value increases gradually.