Mimari tasarımda ekoloji ve sürdürülebilirlik düşüncesi ve bu çerçevede toplumsal boyutun incelenmesi

Abstract

Dünya üzerinde bugün varlığını güçlü bir şekilde algıladığımız küresel ekolojik kriz, insanın doğa ile ilişkisini yeniden gözden geçirmesinin işaretlerini vermektedir. Yapılan çalışmalar gösteriyor ki sahip olduğumuz toplumsal yaklaşım ve anlayışın fiziksel yansımaları ekosistemde ciddi tahribatlar yaratmaktadır. Sistemi oluşturan doğal süreçlerde bozulmalar canlı türlerinin yaşam alanlarının tehlikeye girmesine sebebiyet vermektedir. Ekolojik krizin ortaya çıkması ile mevcut toplumsal düzeni oluşturan parametrelere alternatif ekolojik söylemler, toplumu oluşturan her kesim tarafından sorumluk ifadesi olarak dile getirilmeye başlanmıştır. Kuşkusuz hedeflenen farkındalığın oluşmasında toplumla ilişkisi bağlamında mimar ve mesleki uygulama alanı olarak mimarlığın rolü oldukça büyük bir yer kaplamaktadır.Tüm bu sürece katkı sağlamak adına hazırlanmış bu tezin 1.Bölümünde; çalışmanın amaç ve gerekçesi, kapsamı ve yöntemi belirtilmiştir.Çalışmanın ikinci bölümünde konunun temellendiği kavramlar üzerine durulmuş, kavramların farklı kaynaklardan açılımları yapılmıştır. İnsanın doğa ile ilişkisinde sahip olduğu tavır ile şekillenen düşünce sistemini eleştiren ekolojik düşünce yaklaşımları incelenmiştir. Ayrıca sorunların çözümüne yönelik ortaya çıkan uluslararası alanda yapılan çalışmalara söylemlerin bugün ulaştığı son kavram olarak sürdürülebilirlik ve sürdürülebilirlik düşüncesinin gelişimi çerçevesinde yer verilmiştir.Çalışmanın üçüncü bölümünde ise; çevre kavramı ve fiziki çevrede yaşanan olumsuzluklar, boyutlarıyla birlikte aktarılmaya çalışılmıştır.Dördüncü bölümde; ekoloji düşüncesinin mimari tasarımda yerine bakılmış, insanın doğa ile ilişkisinden beslenen ekolojik tasarım prensipleri incelenmiş, bu konuda farklı yaklaşımlara ve mimarın değişen koşullar çerçevesinde bina-çevre-toplum ilişkisinin tasarımda yorumu incelenmiştir.Çalışmanın beşinci bölümünde ekolojik tasarım yaklaşımları arasında gün geçtikçe etkinlik alanını arttırarak kendine yer açan, tasarıma yardımcı öge olarak; bina çevresel değerlendirme metotları incelenmiştir. Metotların uygulamada sürekliliğinin sağlanması durumu toplumsal boyut üzerinden sorgulanmaya başlanmış ve tartışmaya açılmıştır.Çalışmanın altıncı bölümünde ekolojik yaklaşım üzerinden mimari tasarımda sürdürülebilirlik kavramı incelenmiş, sürdürülebilirliğin beslendiği en önemli alt bileşen olarak toplumsal bilincin önemi vurgulanmış, bu kültürün sağlanmasına yönelik uluslararası çalışmalar ve hazırlanan belgeler yine mimarlık toplum ilişkisi üzerinden incelenmiştir.Sonuçta; tez kapsamında incelenen her bir kavram ve mimari tasarım ile ilişkilendirildiğinde benimsenen yaklaşımlar mimarın toplum içindeki sorumluluğun birer ifadesi olarak görülmüştür. Bu sorumluluk ile ortaya konan her uygulama ve tartışma alanı kuşkusuz sürdürülebilirliğin temel bileşeni olan toplum ve sahip olduğu kültürle etkileşim halindedir. Birey ancak böylesi bir kültürün ifadesi olarak farkındalığını arttırarak yeni vizyonlar oluşturulabilir ve sistemin devamlılığının sağlanmasına katkıda bulunabilir.

The current ecological crisis effects of which we feel even stronger now, giving us humans one more chance to reconsider our relationship with the nature. Recent works have shown that the earth is damaged to a degree that it is more difficult to maintain our current living standards. Moreover, disruptions in natural processes are endangering the existence of many species. Alternative ecological ideas to such a system are being voiced by all clusters of society as signs of responsibility. Without a doubt, architect and architecture has a role in the occurence of such an awareness in the sense that both have close relationships with the society.In the first section of the thesis to contribute to this process, the work?s aim and grounds, scope and methodology is described.In the second part, the roots from where the subject stems are focused on and concepts are inspected from different angles. In addition, ecological thinking approaches, that criticise the way of thinking that is shaped by human?s dominance over the nature, are analysed. Sustainability of solutions and birth of this idea are given in this section as well.In the third section, environment and problems in physical environment are tried to be accentuated. In the very same aim, ideas extracted from international works to aid in the problems are provided.Fourth section focuses on ecology?s place in architecture, design principles that feeds from humans? relationships with the nature and provides different approaches on these matters as well as architect?s own interpretations in the changing conditions.In the fifth section, environmental assessment methods for constructions are inspected and evaluated in their current state, due to the fact that they earned their place among ecological design approaches, as supporting tools.Sixth part consists of an evaluation of sustainability in architectural design in an ecological approach. As the main vein of sustainability, social consciousness is provided and international works and documents that are focused on establishment of such culture is inspected from relationship between architecture and society point of view.As the result, each and every concept that are analyzed and all approaches that are adopted once they are related to architectural design, are taken as ways of expressions of architect?s responsibility in the society. Without a doubt, any application and discussion that stems from this responsibility has close ties with sustainability?s base components, society and its culture. An individual can create new visions by increasing his/her awareness and provide sustainability of the system only by the support of such a culture.