Ağa Han ödüllü Türk projeleri üzerinden yerel kültür-çağdaş mimarlık ilişkisi okumaları: Paralellikler, farklılıklar, metotlar

Abstract

Küreselleşen dünyada gittikçe daha sıklıkla üretilen kimliksiz binalar ve bu bina örüntülerinden oluşan `kimliksiz kentler' güncel mimarlık dünyasının temel sorunlarından biridir. Yüzlerce yılın süzgecinden geçip evrilerek günümüze gelen lokal kültürler bugün yok olma ve yozlaşma tehdidiyle karşı karşıyadır. Akademik çevrelerin, sivil inisiyatiflerin ve diğer aktörlerin bu durum karşısındaki çözüm önerisi pek tabii ki, yerel kimliği sürdüren çağdaş mimari yaklaşımlardır. Konuyla ilgili pek çok akademik yayın ve toplantı bu çerçeve etrafında ortaya çıkmıştır.Bu yüksek lisans tezi, bahsedilen ilişkilere dair kurguların nasıl inşa edilebileceğini Aga Khan Mimarlık Ödülü üzerinden okumayı amaçlamaktadır. İlk çıktığı yıllarda AKAA, eleştirilen bir paradigmaya sahip olsa da, özellikle son dönemlerde uluslararası mimarlık camiasında bilimsel ve prestijli bir ödül olarak tanımlanmaktadır.Ödül jürileri, ele alınan ilişkilerin oluşturulmasına dair katı kurallar bütünü koymaktansa, çeşitli çerçeveler ve ilkeler belirleyip, her projenin kendi bağlamında olumlu değerler üretmesi üzerinden değerlendirmelerini yapmakta, bu tutumu bir metot olarak kullanmaktadırlar.Bu metot ışığında incelenen ödüllü Türk projelerinin; üst ölçekle kurdukları ilişki, benzer yapıların üretilmesinde model teşkil etme, fonksiyon, plan şeması, program, yerleşim, malzeme, konstrüksiyon gibi pek çok başlıkta, yerel ile moderni aynı potada eritip, kimlikli ve çağdaş mimari eserler ortaya çıkarabildikleri gözlenmiştir. Farklı ölçekler farklı dinamiklere sahip olduğu gibi farklı bağlamlarda öncelikler değişmiştir.

One of the main issues that occupies the recent agenda of the practice and theory of architecture in the globalizing world is, the production of the identity lacking buildings more often everyday, and conseuquently the identity lacking cities which derives from the texture of these buildings. Local cultures which has been created through the evolution of the heritages of hundreds of years are in a threat of degeneration and even distinction today. The solution suggested by the academic societies, non-govermental organizations and other initiatives are contemporary architectural approaches that embodies the local cultures. Many academic meetings, discussions and publications have arised from this frame.This master degree thesis, therefore, aims to analyse how can the relations between the concepts mentioned above, be consituted, over the scope of The Aga Khan Award For Architecture. Although the awarding process might have had a paradigm that had been criticized commonly in the early periods, it is counted lately as one of the most scientific and thus prestigious awards among all.The Award jury makes its evaluation, by assessing the architectural qualities that each project produces within their own individual context according to the thematic frames and principles that has also been assigned by the jury, instead of solid and rigid rules, and therefore utilize this approach as a method.When observed with the method mentioned above, it is seen that the projects which has been analysed, can produce contemporary architectural solutions which constitute local identities, by melting modernity and tradition in a pot by means of; the relations with the larger scale, being a model for the production of similar projects, functions, plan scheme, program, usage of the site, materials and construction and etc.. As well as the different scales may have different dynamics, contexts that differ also has different priorities.