19. yüzyıl Osmanlı Dönemi saat kuleleri bağlamında İstanbul Nusretiye Saat Kulesi ve koruma projesi

Abstract

İnsanlık tarihinde vakit kavramının gelişmesiyle biçimlenen saat ve çeşitlerinin toplumsal ve sosyal hayatın içindeki yeri, saat kulelerinin gelişimi ile hız kazanmıştır. Bu çalışma kapsamında 19. Yüzyıl Osmanlı dönemi saat kuleleri ve İstanbul Nusretiye Saat Kulesi koruma önerileri sunulmuştur. Çalışmanın amacı, önemli bir kültür mirasımız olan Saat Kulelerine dikkat çekmek ve İstanbul'un Tophane gibi önemli bir merkezinde harap durumda olan Nusretiye Saat Kulesinin doğru yöntemlerle koruma ve yenileme kapsamına alınmasını sağlamaktır. Çalışma beş ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, saat kulelerine genel bakış ve çalışmanın amaç ve yöntemleri anlatılmıştır.İkinci bölümde, tarihsel süreç içinde zaman ölçme yöntemleri ve saat çeşitleri incelenmiştir. Bu bağlamda Osmanlı döneminde saat kavramı ve muvakkithanelerin varlığı ve önemi incelenmiştir. Mekanik saatlerin gelişimi ve çeşitlerinden bahsedilmektedir.Üçüncü bölümde, saat kulelerinin Osmanlı topraklarındaki gelişimi 3 ana başlıkta incelenmiştir. Bunlardan ilki, o dönem Osmanlı topraklarında olan, günümüzde sınırötesi kalmış olan saat kuleleridir. İkinci grup saat kuleleri, Anadolu Saat kuleleridir. Üçüncü grup ise İstanbul ölçeğinde yapılmış 19.yüzyıl saat kuleleridir.Dördüncü bölümde, İstanbul Saat Kuleleri içinde günümüzde en harap durumda olan Nusretiye Saat Kulesi rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlanarak, koruma ve yenileme önerileri sunulmuştur. Beşinci bölümde, yapılan araştırmalar ve alan çalışmaları kapsamında saat kuleleri mimari ve fiziksel özellikleri doğrultusunda incelenmiştir. İstanbul'da bulunan saat kulelerinden, kendi içinde ayrı bir mimari bütünlük gösteren, bulunduğu yapıdan ayrı bir karakteristiğe sahip olanlara yönelik envanter çalışmaları yapılmış ve değerlendirilmiştir.

The development of clocks have been started by the concept of time in human history and have continued in societies and social lives of people by the clock towers.Initially, the clock towers had been constructed in Europe, heavily in the 14th century. The first clock tower in Ottoman Empire was constructed in Safranbolu, in 1796. The clock towers had been developed mainly in the last quarter of 19th century. There are some reasons for the slow development of clock towers in this area compared to western societies. First of all, the existence of muwaqqithanas and the attention Islamic religion gives to the time. With the usage of mechanic clocks, the more clock towers had been constructed and they had become the centre of social lives. The most important contribution to clock tower development was the order of Abdulhamit II which was issued on the 25th anniversary of his accession. After this, many clock towers had been constructed in Istanbul, Anatolia, and other Ottoman regions.In Istanbul, the clocks towers had been generally constructed next to or part of a building. For examples, Dolmabahce clock tower-Dolmabahce palace, Yildiz clock tower-Yildiz palace, Nusretiye clock tower-Nusretiye mosque, Sisli Etfal clock tower- Sisli Etfal hospital. Moreover, there are examples of different architecture of clock towers on the buildings such as Sirkeci station, Kasimpasa sea hospital, Marmara university medical school, etc. In this thesis, the projects of building survey, reassembling as it originally was, and restoration are prepared, the conservation and restoration suggestions are presented for the most desolated clock tower in the centre of Istanbul, Nusretiye clock tower. We aim to contribute to the protection of such an important heritage and to pass it on coming generations.