Tasarımda yetkinleşmeyi anlama: Tasarım yetilerinin dayandığı kavramsal temele yönelik bir çözümleme

Abstract

Bu çalışmanın konusu, lisans eğitimi boyunca edinilen ve geliştirilen tasarım yetilerinin dayandığı kavramsal temeldir. Tez, yetkinleşmeyi, yapılandırdığı bu temel üzerinden okuma ve anlama gayretindedir. Bu olgunun yetiler üzerinden çözümlenmesi yolunda çalışmanın ortaya koyduğu özne merkezli tavır, onu, tasarımcı üzerine odaklanan bir çalışmaya dönüştürür. Tezin özne odaklı bakış açısı, yani tasarımcının buradaki değerlendirilme tarzı, onun, eşik ya da kıstas gibi ölçme ve eşitleme araçları kullanılmadan ele alınmasına ve yetilerin tasnif edilmesine dayanır. Lisans eğitimi üzerinden yetkinleşme olgusuna odaklanma amacı taşıyan bu çalışma, yapılandırmacı bir tümevarım yöntemi kullanmaktadır. Bu anlamda tez; doğrusal, genellemeci, keşfedici ve tümdengelimsel bir bakış açısını öngören pozitivist paradigmanın tersine, araştırmacının perspektifine imkan tanıyan, akıl yürütmeye, yorumlamaya ve anlamlandırmaya değen yorumlamacı paradigma ve nitel araştırma geleneği üzerinden kendine yer bulmaktadır. Çalışma fenomenolojiden de yararlanmakta, epokhe ve redüksiyon adımlarını kullanarak ve yetkinleşmeyi doğrudan deneyimleyen bilince yönelerek yetkinleşmenin özüne ulaşmayı hedeflemektedir. Çalışmanın bu yöntemsel tavrı bütünlüğünde maksatlı ve küçük bir örneklem belirlenmiş, katılımcılar ile derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiş, görüşmeler ses kayıt cihazıyla kaydedilmiş, sonrasında yazıya aktarılmış ve ortaya çıkan veri, tematik analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Gerçekleştirilen çözümlemeden kodlar, alt kümeler, kümeler ve temalar elde edilmiş, verinin ancak belli bir kapsayıcılığa erişmiş halini yansıtan kümeler ve temalar yorumlanarak ve örneklenerek etraflıca tartışılmıştır. Çalışmanın güvenilirliği, temaların test edilmesi yoluyla sağlanmıştır. Ortaya konulan kümeler ve temalar, tasarım yetilerinin dayandığı kavramsal temele işaret etmektedir. İnşa edilen bu temelin, çalışmayı deneyimleyen bilinç için, yetkinleşmeyi daha doğru ve kapsamlı bir şekilde anlama yolunda fenomenolojik bir anlayış bağlamı oluşturduğu öngörülmüştür.

This study is about the conceptual foundations of design abilities which are acquired and nurtured through undergraduate education. It aims to peruse and understand competence acquisition via these foundations that it constructs. The subject oriented attitude of this work to analyze competence acquisition through design abilities, turns it into a study focusing on the designer. This attitude and the way how the designer is discussed here are based on categorizing his/her abilities and evaluating him/her without using equalization instruments such as thresholds or criteria. Focusing on the phenomenon of competence acquisition through undergraduate education, this study uses a constructivist induction method. In this sense, instead of positivist paradigm which provides a linear, generalizing and discovering deduction view, this study is based on interpretivist paradigm and qualitative research tradition which allow perspective, reasoning, insight and interpretation. It also benefits from phenomenology and aims to reach the essence of this phenomenon by using steps such as epokhe and reduction and also by focusing on the mind that directly experiences competence. Within this main methodological attitude of this study, purposeful sampling is preferred, participants are deeply interviewed, interviews are recorded with a voice recorder and transcribed later, and the generated data is analyzed by using thematic analysis. Codes, subsets, sets and themes are generated from the analysis. Only the sets and themes which reflect the reduction status of data that have reached a certain level of inclusiveness are interpreted, exampled and discussed in detail. The reliability of the study is provided by testing the themes. The generated sets and themes refer to the conceptual foundations that design abilities are based on. It is foreseen that these foundations constitute a phenomenological comprehension context in order to understand competence acquisition more correctly and more extensively for the mind that experiences this thesis.