Sedad Hakkı Eldem`in konut mimarisinde sofa

Abstract

Sofa; konutlarda oda kapılarının açıldığı genişçe mekân, hol olarak bilinen sözlük anlamının yanı sıra plan şeması üzerinde odaların bir araya gelmesini sağlayan ve mekân örgütleyici rolü olan, aynı zamanda konut içi müşterek oturma alanı olarak kullanılan bir mekânıdır. Tarihsel bir inceleme yapılarak, konut plan şemaları içerisinde sofanın kullanımı ve değişimi izlendiğinde; en az odalar kadar hatta çoğu zaman bir oda boyutundan büyük alana sahip olan, evin tüm yaşayışının geçtiği, bugün `salon` olarak adlandırdığımız mekânların yerini tutan, bir ana mekân olarak ortaya çıktığı, zaman içerisinde ise yavaş yavaş küçüldüğü, bugün hol olarak tanımladığımız mekânlarla eşdeğer konuma geldiği görülmektedir. Tez çalışmasının ilk iki bölümünde; sofanın ve sofa ile beraber kullanılan hayat, divanhane gibi mekânların tanımları, sözlük anlamlarının yanı sıra mimarlık tarihçilerinin bu mekânlara bakışı ile beraber incelenmiştir. Tezin üçüncü bölümü sofanın mimari bileşenlerine ve işlevine ayrılmıştır. Geçmişten günümüze konut içerisinde sofanın oluşumunu destekleyen mekânsal ve yapısal bileşenler üzerinde durulmuş, ardından sofanın plan şemasındaki rolleri ayrı başlıklar altında değerlendirilmiştir.Tezin `Sedad Hakkı Eldem'in Mimarisinde Sofa` başlığı ile adlandırılan dördüncü bölümde bugüne kadar sofa üzerine yaptığı kuramsal çalışmaların yanı sıra, mesleki hayatı boyunca otuzun üzerinde konut projesini uygulamış olan ve neredeyse tüm konut projelerinde sofaya etkin rol veren Eldem'in sofaya bakışı üzerine çalışılmıştır. Eldem'in sofa ile ilgili düzenlediği `Türk Evi Plan Tipleri` başlıca okuma kaynağı seçilerek onun sofayla ilgili söylemleri ışığında yalnızca konut proje ve uygulamalarındaki tüm sofalar ayrı ayrı tartışılmıştır. Sonuç olarak, Eldem'in konut sınıflandırmasına giren tüm proje ve uygulamaları, sofanın üstlendiği ortak rol ve benzer tutumlar altında alt başlıklara ayrılmış, bu yöntemle Sedad Hakkı Eldem'in mimari karakterinde sofanın rolü tartışmaya açılmıştır.

Sofa; is a living space that pieces the rooms together on plan scheme, acts as a space organizer and at the same time that is used as a joint sitting area in the house in addition to its lexical meaning as hall, a broad area that room doors open into. When the usage and change of sofa in residential plan schemes is examined by making a historical research, it is seen that sofa which has a surface area at least as big as rooms, yet more mostly has an area bigger than the rooms have, which substitutes for places where the whole domestic life passes and which we call as 'living room' today; and it showed up as a main area and slowly has become smaller in time and it has reached an equivalent position with the places that we call hall. In the first two parts of the thesis study; the definitions of sofa and the places such as veranda and divanhane was examined through the attitude of architectural historians to these places along with their lexical meanings. The third part of the thesis was allocated for the architectural components and function of sofa. The spatial and structural components supporting the formation of sofa in the house from past to present were elaborated and then the roles of sofa in the plan scheme were evaluated under separate titles. In the fourth part titled as `Sofa in the Architecture of Sedad Hakkı Eldem`, along with the institutional studies that have been carried out until today on sofa, the viewpoint of Eldem on sofa who applied more than thirty housing projects and gave efficient role to sofa in almost all house projects. `Plan Types of Turkish House` was selected as the primary source of reading and all sofa types in house projects and applications were discussed separately in the light of his discourses with regard of sofa. Consequently, all the projects and applications of Eldem which are classified as house have been divided into subtitles under the joint roles undertaken by sofa and similar attitudes. By this method, the role of sofa in the architectural character of Sedad Hakkı Eldem has been brought up for discussion.