Kahramanmaraş koşullarında bazı kültür ve yabani bezelye çeşitlerinin agronomik ve biyolojik özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, doğal vejetasyon ve kültür çeşiti olmak üzere 4 bezelye genotipinin bazı morfolojik, agronomik ve palinolojik özelliklerin belirlenmesi ve genotiplerin incelenen özellikler yönünden karşılaştırılması amacıyla, 2009-2010 ve 2010-2011 yıllarında Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünde yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme desenine göre iki yıl süreyle dört tekerrürlü olarak yürütülen çalışmada genotipler arasındaki morfolojik, agronomik ve palinolojik farklılıklar ortaya konmuştur.İki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçlarına göre; genotipler arasında, bitki boyu (cm), ana sap kalınlıgı (mm), dal sayısı (adet), yaprak sayısı(adet), çıkıs süresi (gün), çiçeklenmeye kadar geçen gün sayısı (gün), bakla boyu (cm), bakla eni (mm), 1000 tane agırlıgı (g), baklada tane sayısı (adet), bitki basına bakla sayısı (adet), kuru tane verimi (kg/da), biyolojik verim (kg/da), yağ asitleri, ham protein oranı ve ham protein verimi özellikleri bakımından istatiksel olarak önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Bezelye genotiplerinin yağ asitleri kompozisyonu Gaz Kromatografisi (GC) yöntemi ile belirlenmiştir. Doğal vejetasyon genotiplerde bazı yağ asitlerinin oranı daha yüksek miktarda bulunmuştur.Genotiplerin kök, gövde ve yapraklarından mikroton yardımı ile enine kesitler alınmış anatomik özellikleri belirlenmiştir.Bezelye genotiplerinin polen morfolojileri taramalı elektron mikroskobunda karşılaştırmalı olarak incelenmiş; polen tipinin trizonocolporate, polen şekillerinin prolate ve perprolate olduğu, ekzin ornamentasyonun retikulat olduğu, kolpusun genellikle dar, uzun ve sınırları belirgin olduğu belirlenmiştir. Kahramanmaraş ekolojisine uygun yemeklik bezelye tiplerinin geliştirilmesinde incelenen bazı özellikler yönünden doğal vejetasyon bezelye genotiplerinin genetik materyal olarak ıslah çalışmalarında kullanılabileceği tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Pisum sativum, yabani bezelye, ıslah, genotip, tane verimi, verim komponentleri

This study was carried out to determine some morphological and agronomic traits differences among 4 peas genotypes obtained from the natural vegetation and culture and in order to compare the genotypes in the view of examined of the characteristic, Kahramanmaras Sutcu İmam University, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops in the years of 2009-2010 and 2010-2011.The study was carried out according to the randomized complete block design with four replications for two years, between the genotypes which were determined the morphological and agronomic differences. According to the results of the two-year combined the analysis of variance, genotypes between to the plant height (cm), main stem thickness (mm), numbers branches (number), number of leaves (number), sortie time (day), number of days to flowering (day), pod height (cm), pod breadth (mm), 1000-grain weight (g), grain number per pod (number), number of pods per plant(number), grain yield (kg/da), biological yield (kg/da), fatty acids (%), crude protein ratio (%), crude protein yield (kg/da) was a statistically significant difference in terms of features, the genotypes.Peas genotypes fatty acids composition of Gas Chromatography (GC) method are determined. The natural vegetation genotypes some of fatty acids in the ratio of a higher amount.Properties of anatomical, were determined that Cross sections of genotypes were taken by microtom from root, stem and leaf.Peas genotypes pollen morphologies have been comparatively examined under scanning electron microscopy. Polen type is trizonocolporate, the shapes of pollen grains are generally prolate and perprolate. The ornamentation of exine is usually reticulate. The colpus is mostly narrow, long and its borders are clear. It was determined that the natural vegetation pea genotypes could be used the examined some in terms of features in the studies of breeding as genetic material the development appropriate to the Kahramanmaras ecology of food pea types. Key Words: Pisum sativum, Wild peas, breed, genotyp, grain yield, yield component