Evrensel tasarım kapsamında kullanıcıların iç mekân donatılarına erişebilirliğinin incelenmesi

Abstract

Tasarlanan her türlü ürün, yapı ve çevre birçok farklı kullanıcı grubuna hizmet eder. Değişik yaş grubundaki insanlar, farklı kültüre sahip insanlar, işlev kaybı yaşayan ve gelişimsel farklılığı olan insanlar, kullanıcı ihtiyaçlarıyla ilgili çeşitliliğinin algılanabilmesi açısından örnek gösterilebilir. Kullanıcı gruplarıyla ilgili bu denli farklılık olması `ortalama insan'' tanımı üzerinden tasarım ve uygulama yapılmasının herkes için kapsayıcı olmayacağını gösterir. Farklı kullanıcı gruplarının ihtiyaçlarına, mümkün olduğunca eşit ölçüde cevap verecek, özel tasarım gerekmeksizin, kapsayıcı ve bütünleştirici şekilde tasarlanan ürün, yapı ve çevrelerin oluşturulması `Evrensel Tasarım` kavramının ana fikrini oluşturur. Yapılarda kullanılan iç mekân donatılarının evrensel tasarım kapsamında önemli bir yeri vardır. Mimari tasarım süreçlerinde iç mekândan dış mekâna doğru geliştirilen çözümler, en küçük tasarım parçalarından yola çıkılarak işlevci ve tümevarımcı bir tasarım anlayışını oluşturur. Bu tasarım anlayışı ile yapılan çözümler mimari form bulma sürecine doğru evrilir. Tümdengelimci bir tasarım anlayışında ise estetik ön planda olup form verme odaklı bir çözüm söz konusudur. Mimari tasarım süreçlerinde hem işlevsellik hem de estetikle ilgili kaygıların giderilmesi için her iki çözüm yönteminin göz önünde bulundurulması gerekir. Tez İçeriğinde; Evrensel tasarım kapsamında kullanıcıların iç mekân donatılarına erişilebilirliğini incelerken, işlevsel ve tümevarımcı bir anlayış benimsenmiştir. Yapı türlerini direkt olarak incelemek yerine, tüm yapıların tasarımında ve uygulamasında yer alan iç mekân donatıları ayrı ayrı ele alınmıştır.

Every designed product, structure and environment serve many different user groups. People with disabilities (sensory, physical and cognitive), people of different ages, and people with different cultures and backgrounds can be seen as examples for the perception of the diversity of users' needs. This diversity of user groups shows that it is not inclusive for everyone when designs and applications are made by considering the 'average human' definition. The main idea of the concept of universal design is to form the structures and environments that are designed as inclusive and integrative, without a special design, which will respond as equally as possible to the needs of different user groups. The interior finishing hardware used in buildings have an important place in the scope of universal design. In the architectural design processes, the solutions developed from indoors to outdoors form a functional and inductive design concept based on the smallest design parts. The solutions made with this design approach evolve towards the architectural form finding process. On the other hand, in the deductive design approach, aesthetics is in 1the forefront and there is a form-oriented solution. Both solution methods should be considered in order to eliminate the concerns about both functionality and aesthetics in architectural design processes. In thesis, within the scope of the universal design, a functional and inductive approach is adopted while examining the accessibility of users to the interior finishing hardware. Instead of examining the types of buildings directly, the interior finishing hardware included in the design and implementation of all structures are handled separately.