Modern mimarlık konut yapılarında iç mekan tasarımı ve kompozisyon öğelerinin kullanımının karşılaştırmalı bir okuması

Abstract

Tezin konusu modern mimarlık hareketleri içerisinde Avro-Amerikan hat boyunca etkiyen ve önde giden mimar aktörlerin, mimarlık anlayışlarını konut yapıları üzerinden tasarım ilke ve öğelerinin aracılığıyla analitik bir mekan kompozisyonu değerlendirmesiyle ele almaktadır. Sırasıyla Amerika Birleşik Devletleri'nden Frank Lloyd Wright, Avrupa'dan da Le Corbusier, Adolf Loos ve Alvar Aalto gibi modernist ancak belirli yönleriyle her biri kendine has, özgün bir mimarlık anlayışını teorik ve pratik üretimlerine yansıtan mimarlar ve baş yapıt olarak ilkelerini sergiledikleri konut yapılarına yakın plan okumalar yapılmıştır. Tezde öncelikle mekan kavramı irdelenmiş; açılımlarına yakın okumalar yapılmaya çalışılmıştır. Bunun daha detaylı bir göstergesi olarak da iç mekana yönelik kavramsal yaklaşımlar ve tarihsel dönüşümler üzerinde durulmuştur. Tezin ikinci bölümünde ise mekan tasarımlarında konsept (ana tema) ve görsel kompozisyon öğelerine değinilmiştir. Sırasıyla biçim-zemin anlatımları ve bunun bir alt başlığı olarak da Gestalt İlkeleri konu edinilmiş tasarım öğelerinden başlıca ve kabaca çizgi, renk, ton, şekil, ölçü, ölçek/boyut, yön, değer ve doku; tasarım ilkelerinden de bütünlük, farklılık, ritim, birlik, oran/orantı, görsel hiyerarşi-koram (hiyeraşi), armoni (uyum), zıtlık (kontrast), baskınlık-vurgu, egemenlik, tekrar, denge, tutarlılık, hizalama, çeşitlilik ve yakınlık ele alındı. Tezin ilerleyen aşamalarında tarih içerisinde modern mimarlık hareketlerinde iç mekana ve mimari kompozisyon öğelerinin iç mekanda kullanımlarına yönelik yaklaşımlar ele alındı. Dördüncü bölümde ise daha önce bahs, geçen dört önemli modern mimarlık aktörünün yaklaşımları ve iç mekan tasarımlarında mimari kompozisyon öğe kullanımları irdelendi. Son bölüm itibarıyla da Frank Lloyd Wright'ın Robbie Evi, Le Corbusier'nin Villa Savoye'u, Adolf Loos'un Villa Müller'i ile Alvar Aalto'nun Aalto Evi mekan kompozisyonları açısından seçili tasarım ilkeleri (mekanda bütünlük, mekanda zıtlık ve mekanda egemenlik) ve seçili tasarım öğeleri (mekanda renk, mekanda biçim, mekanda ritim, mekanda doku, mekanda ışık) aracılığyla analitik bir değerlendirmeye tabii tutularak 20.yy'dan günümüze uzanımlarını görebileceğimiz görsel algı, estetik değer ve yargılar ile mekanda kompozisyon kullanımlarının modernist konutlar üzerinden bir okuması yapıldı.

The subject of the thesis deals with the understanding of an analytical space composition by means of the design principles and elements of the architectural actors practicing on the Euro-American line and the leading architect actors. Frank Lloyd Wright from the United States and architects from Europe, such as Le Corbusier, Adolf Loos, and Alvar Aalto, reflecting their unique and original architectural understanding to their theoretical and practical productions, close-up readings were made.Firstly, the concept of space is examined in the thesis; close readings are tried to be made. As a more detailed indication of this, conceptual approaches to interior space and historical transformations are emphasized. In the second part of the thesis, the concept and visual composition elements are mentioned in the space design. Gestalt Principles, as a sub-title, are the main and rudimentary design elements of order, ground, color, tone, shape, size, scale / size, direction, value and texture; design principles of integrity, difference, rhythm, unity, ratio / proportion, visual hierarchy (hierarchy), harmony (harmony), contrast (contrast), dominance-emphasis, domination, repetition, balance, consistency, alignment, diversity and intimacy It was discussed.In the later stages of the thesis, approaches to the interior and architectural composition elements in interior architecture were discussed. In the fourth chapter, previously mentioned, the approaches of the four important modern architecture actors and the use of architectural composition elements in interior designs were examined. In the last chapter, Frank Lloyd Wright's Robbie House, Le Corbusier's Villa Savoye, Adolf Loos' Villa Müller and Alvar Aalto's Aalto House are chosen for their composition in terms of space. the visual perception, aesthetic values, and judgments that we can see from the 20th century to the present, and the use of compositions in the space through the modernist residences A reading was made.