Kahramanmaraş yöresinde yayılış gösteren Tanacetum L. taksonlarının morfolojik özellikleri, kimyasal kompozisyonu ve biyolojik aktivitesinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada Asteraceae familyasına ait Tanacetum cinsinin Kahramanmaraş yöresinde yayılış gösteren Tanacetum cilicium (Boiss.) Grierson, Tanacetum kotschyi (Boiss.) Grierson, Tanacetum armenum (DC.) Schultz Bip, Tanacetum nitens (Boiss. & Noë) Grierson, Tanacetum cadmeum (Boiss.) Heywood subsp. orientale Grierson, Tanacetum argenteum (Lam.) Willd subsp. argenteum (L.) All ve iki farklı lokaliteden (Afşin ve Ahırdağı) Tanacetum densum (Lab.) schultz Bip subsp. amani Heywood taksonları doğadan toplanmış, T. cilicium, T. densum subsp. amani (Afşin) ve ticari olarak temin edilen T. parthenium taksonları kültüre alınmıştır. Çalışılan Tanacetum taksonlarının anatomik ve morfolojik yapıları, spektrofotometrik yöntemlerle antioksidan aktivitesi, toplam fenol içerikleri, HPLC yöntemi ile fenolik bileşenler (klorojenik asit, sinarin, kuinik asit), partenolit miktarları, triptofan, serotonin, melatonin içerikleri tespit edilmiş, T. densum subsp. amani ve T. armenum yaprak ekstraktlarındaki melatonin varlığı LC-MS/MS ile de analiz edilerek HPLC sonuçları desteklenmiştir. Tanacetum taksonlarının uçucu yağ bileşenleri GC-MS head-space yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışılan Tanacetum taksonlarının yabani formlarının kültürü yapılan taksonlardan ve T. parthenium'dan daha yüksek fenolik bileşenler, antioksidan etki, triptofan, melatonin ve partenolit içerdiği tespit edilmiştir. Taksonların genellikle kuru örneklerinde aktif bileşenler daha fazla saptanmıştır. Çalışılan Tanacetum taksonlarının ekonomik önemi olan T. parthenium taksonundan içerdikleri aktif bileşenler yönü ile daha zengin olduğu anlaşılmıştır.

In this thesis, Tanacetum cilicium (Boiss.) Grierson, Tanacetum kotschyi (Boiss.) Grierson, Tanacetum armenum (DC.) Schultz Bip, Tanacetum nitens (Boiss. & Noë) Grierson, Tanacetum cadmeum (Boiss.) Heywood subsp. orientale Grierson, Tanacetum argenteum (Lam.) Willd subsp. argenteum (L.) All and Tanacetum densum (Lab.) schultz Bip subsp. amani Heywood from two different locality (Afşin and Ahırdağı) belongs to Asteraceae were collected, T. cilicium, T. densum subsp. amani (Afşin) and also seeds of T. parthenium commercially obtained, were cultivated. Morphological properties, anatomical sections, total phenol content and antioxidant effects were analyzed by spectrophotometric methods. Phenolic compounds (chlorogenic acid, cynarin, quinic acid), parthenolide, tryptophan, serotonin, and melatonin amounts of the samples were determined with HPLC. Furthermore, presence of melatonin in the leaf extracts of T. densum subsp. amani and T. armenum analyzed with LC-MS/MS and proved. Volatile compounds of essential oils of Tanacetum taxa were determined by GC-MS with headspace method. It was determined that wild Tanacetum taxa have the higher phenolic compounds, antioxidant effect, tryptophan, melatonin, and parthenolide content than culture forms and T. parthenium. It was observed that active compounds found higher in the dried specimens than fresh ones. It was concluded studied Tanacetum taxa are more efficient due to its active substances from T. parthenium which have economical importance.