Terbüzek Deresi yağış havzasının SWMM (storm water management model) programı kullanılarak modellenmesi

Abstract

Günümüzde artan nüfus ve sanayileşmeyle birlikte suya olan talep giderek artmaktadır. Su sıkıntısı çeken bir ülke olarak, Türkiye su kaynaklarını etkin ve verimli kullanmak zorundadır. Bunun için yağış havzalarında yapılacak çalışmaların hidrolojik etkilerinin mutlaka hesaba katılması gerekmektedir. Bu çalışmada Türkiye' nin Akdeniz Bölgesi' nde yer alan Kahramanmaraş iline 90 km uzaklıktaki Terbüzek Deresi Yağış Havzası' nın Environmental Protection Agency Storm Water Management Model (EPA SWMM) (Çevre Koruma Kuruluşu Yağmur Suyu Yönetim Modeli) bilgisayar programı kullanılarak hidrolojik modeli oluşturulmuştur. Ardından bazı iklim ve arazi kullanım değişikliği senaryoları kullanılarak akım miktarı değişimleri hakkında geleceğe yönelik tahminler yapılmıştır. İklim değişikliği senaryolarından elde edilen sonuçlara göre; en iyi senaryo göz önünde bulundurulduğunda çalışma alanında mart ayında 10 mm' lik yağışlarda meydana gelecek değişimler; 2016-2040 periyodunda dere akımında ortalama % 2,97, 2040-2070 periyodunda % 6,71 ve 2070-2090 periyodunda % 2,97 azalmaya neden olmuştur. En kötü senaryoya göre ise (MPI-ESM-MR nin RCP 8.5) çalışma alanında nisan ayında 10 mm' lik yağışlarda meydana gelecek değişimler; 2016-2040 periyodunda dere akımında ortalama % 78,5, 2040-2070 periyodunda % 99,48 ve 2070-2090 periyodunda en az % 99,74 azalmaya neden olmuştur. Arazi kullanımı değişikliği senaryolarına göre; orman alanlarının % 60 oranında tarım, mera ve yerleşim alanlarına dönüşmesi halinde mart ayında günlük ortalama 10 mm' lik bir yağıştan sonra günlük ortalama dere akımlarında sırasıyla % 12,55, % 6,64 ve % 30,30 oranında artışlar meydana gelmiştir. Kabaca oluşturulan arazi yetenek sınıflarına uyulduğunda mart ayında 10 mm' lik ortalama günlük yağıştan sonra oluşan ortalama akım miktarında % 14,15 azalma olurken; 20 mm' lik yağış için azalma oranı % 5,11 olmuştur.

Nowadays, there is gradually increasing for demand of water due to increasing population and industry. As a country suffering from water scarcity, Turkey has to use their water resources effective and efficiently. Because of this, there is definitely necessity to calculate hydrological influence of practices which will be performed in watersheds. In this study, Terbüzek stream watershed located in Kahramanmaras city of Mediterranean Region of Turkey, was modelled with using the computer programme, Environmental Protection Agency Storm Water Management Model (EPA SWMM) and the changes of flow amount in future were estimated by utilizing some climate and land use change scenerios. According to climate change scenerios, when the best scenario (RCP 4.5 of GFDL-ESM2M) is considered, changes in 10 mm precipitation in March caused to decrease approximately % 2,97 in stream flow in period of 2016-2040, % 6,71 in period of 2040-2070 and % 2,97 in period of 2070-2090 in study area. According to the worst scenerio (RCP 8.5 of MPI-ESM-MR), changes in 10 mm precipitation in April caused to decrease approximately % 78,5 in stream flow in period of 2016-2040, % 99,48 in period of 2040-2070 and % 99,74 in period of 2070-2090 in study area. According to land use change scenerios, in case of converting % 60 of forests into agriculture, rangeland and settlements, after average daily 10 mm precipitation in March, increasings of % 12,55, % 6,64 and % 30,30 were monitored in average daily stream flow, respectively. According to land capability classes, average flow amount following 10 mm average daily precipitation decreased % 14,15 in March, decreasing range was % 5,11 for 20 mm precipitation.