Türk klasik halk edebiyatlarının müşterekleri

Abstract

Türk klasik ve halk edebiyatlarının tasnif, isimlendirme ve müştereklik problemleri bulunmaktadır. Aynı dinî ve kültürel değerlere sahip olan Türk toplumunun yapısındaki bütünlük, sanat ve edebiyatta da söz konusudur. Muhteva ve kaynak bütünlüğüne sahip olan Türk edebiyatının tasnif edilmesi, sadece tahlil çalışmalarına yöneliktir. Türk edebiyatının toplumun bütün tabakalarına yayılmasında, sanat ve edebiyatın devlet tarafından desteklenmesinin rolü büyüktür. Bunun tabii bir sonucu olarak, herhangi bir tahsil görmeyen toplum kesimlerinden şairler yetişmiş, hatta Ümmî şairler ortaya çıkmıştır. Klasik ve halk edebiyatları bu ortamda gelişirler ve birbirlerine tesir ederler. Klasik ve halk edebiyatları dil, sanat, vezin, şekil ve türlerde birbirlerine tesir ederler. Her iki edebî tarz, daha çok ortak İslâm medeniyeti dilini tercih etmiştir. Klasik edebiyat hariç, sanat yapma maksadı güdülmemiştir. Nazım ve nesirdeki bazı şekil ve türler birlikte kullanılmıştır, öyle ki, Klasik edebiyattaki bazı şekil ve türlerin halk edebiyatında yansımaları görülmüştür. Bazan da halk edebiyatı şekil ve türlerinin Klasik edebiyatta akisleri meydana gelmiştir. Yine, aruz ve hece vezinlerine her iki anlayışta da müştereken yer verilmiştir. İslami devir Türk edebiyatının her dönemine ait eserlerde muhteva ve şekil bakımından bir çok ortak noktalar vardır. Klasik ve halk edebiyatı mensupları verdikleri eserlerde birbirlerinin tesirlerine girerler. Bu devirdeki Türkî-i Basit ve Mahallileşme cereyanları, böyle gelişmelerin bir sonucudur. Tanzimattan sonraki dönemde, Klasik ve halk edebiyatlarının tesiri, gelenekten faydalanma şeklinde kendini gösterir. Son dönemdeki gelenek münakaşalarında Şeyh Gâlib'in yeri önemlidir. Günümüzde, Klasik ve halk şiirlerinin tesirleriyle oluşan yeni nazım şekilleri ortaya çıkmış, vezin ve kafiye uygulamalarında geleneğin izleri görülmüştür.

There are problems in classification, nomenclature and other related areas common to classical Turkish literature and Turkish folk literature. The integrity of the Turkish society sharing a common religion and cultural values is also apparent in its literature. The reason for the classification of the Turkish literature having integrity in contents and sources is to facilitate its investigation in a much better way. The fact that the literature found common interest in various section of the community is largely due to the support provided by the government. As an inevitable consequence of this there appeared poets in the sections of the society who had no comprehensive education. Classical and folklore literature develop and interact each other in such a medium. Classical and folk literature interact each other in language, art, shape and type. Both type of literature preferred the language of Islamic culture. The art was not made for making art with some exceptions. In poetic and normal language some shapes and types were used in common. So much so that there were wide reflections of some shapes used in classical literature to the folk literature, sometimes an opposite interaction took place. However some poem types such as `aruz` and `hece` were commonly used by both literature. There are so many common points in all stages of Islamic era Turkish literature. The artists coming from both literature types were interacted by each other. The use of plain Turkish and localisation observed in this era were the result of such interaction. The literature after the declaration of `tanzirnat`, the decree regulated the social structure of the Ottoman society, mainly used the customary values Şeyh Galip has an important place in the arguments on customs. There are new types of poetic shapes appearing today as a result of the interaction between this two literature's.