456 numaralı Elbistan şer`iye sicili H. 1302-1308/M. 1885-1891 değerlendirme ve transkripsiyon

Abstract

ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ 456 NUMARALI ELBİSTAN ŞER' İYE SİCİLİ H.1302-1308 / M.1885-1891 DEĞERLENDİRME VE TRANSKRİPSİYON U. FİLİZ KORKARER K.S.Ü SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI DANIŞMAN : Yrd.Doç.Dr.Faruk SÖYLEMEZ Yıl :2002, Sayfa: 231 Jüri : Yrd.Doç.Dr.Faruk SÖYLEMEZ : Yrd.Doç.Dr.İIyas GÖKHAN : Yrd.Doç.Dr.Lütfi ALICI Osmanlı Devleti' nde, sancak ve kazaların adlî ve idarî birim olarak başlıca temsilcisi kadılardı. Kadılar buraların dinî, hukukî, içtimaî ve idarî sorumluluğunu taşırlardı. Medreselerde eğitim gören kadılar, bir süre tecrübeli kadıların yanında staj gördükten sonra en alt dereceden başlamak üzere görev yerlerine atanırlardı. Araştırma konusu olan Elbistan'ın 456 numaralı Şer'iye sicili;sırtı kahverengi meşin, satıhları kırmızı üzerine sarı puanlı, yırtık bez kaplı bir defter olup H. 1302-1308, M. 1885-1891 yıllarını kapsamaktadır. Milli Kütüphane'ye Adana Müzesi 'nden gönderilmiştir. Bu tarihte Elbistan, Halep vilâyetine bağlı Maraş sancağının bir kazasıydı. Araştırmada 96. ve 157. sayfalar arasında bulunan 215 adet belge incelenmiştir. 456 numaralı defterde incelenen 215 adet belgenin 84 adeti tereke ve veraset işlemleri, 79 adeti alacak ve borç işlemleri, geriye kalan 52 adet belge ise tevcihat, vekâlet, sirkat, vasi tayini, ticaret, evlilik, boşanma, nafaka, mehir ve vakıf işlemleri ile ilgili kadıya getirilen davalardır. Osmanlı Ülkesinde yaşayan gayr-ı müslim milletlerin de bazı davaları bu mahkemelerde görülürdü. İncelenen 215 adet belgenin dörtte üçü müslümanlar, dörtte biri ise gayr-ı müslimler ile ilgili davaların kayıtlarıdır. Bu belgelere bakıldığında müslüman ve gayr-ı müslim halkların bir arada hoşgörü içinde yaşadıkları görülecektir. Kadılar, bir çeşit jüri sistemine benzer `Şuhûdü'l Hâl` olarak adlandırılan, çevrede tanınmış ve bilinen kişilerin önünde karar alarak mahkemenin güvenilirliğini korurlardı.İncelenen 215 adet belge M. 1885-1891 yılları arasında Elbistan tarihinin sosyo ekonomik, dinî, hukukî, idarî, askerî ve demografik yapısı hakkında ayrıntılı bilgiler elde etmemizi sağlayacaktır Genel tarih yazılırken şehir tarihi bilgilerinden yararlanmak gerekmektedir. Şer'iye sicilleri de şehir tarihi konularının yüzde yetmişini kapsamaktadır. Bu da şer' iye sicillerinin tarihçiler için önemli kaynaklardan biri olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Kadı, Mahkeme, Elbistan, Osmanlı, Tereke, Şer'iye sicili, Vekâlet, Şehir, Araştırma. II

ABSTRACT MA Thesis JUDGEMENT REGISTER NUMBERED AS 456 OF ELBİSTAN H.1302-1308 / M.1885-1891 Ü. FİLİZ KORKARER DEPARTMENT OF HİSTORY INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCE UNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM Supervisor : Ass. Prof. Dr. Faruk SÖYLEMEZ Year : 2002, Pages:231 Jury : Ass. Prof. Dr. Faruk SÖYLEMEZ : Ass. Prof. Dr. İlyas GÖKHAN : Ass. Prof. Dr. Lütfı ALICI Judges were the main representatives of goverment insubdivision and districts at Ottoman State. They were responsible for the religious, judicial, social and administrative matters of these places. Judges educated at universities for a while were appointed to subdivision and districts. Judgement register numbered as 456 of Elbistan which is the subject of research is a notebook covered whith a torn material the back of which has brown colour and the surface yellow points on rePd. It is about the years H.1302-1308, M. 1885-1891. The place from where it was brought to National Library is Adana Museum. In this period Elbistan was a district of subdivision Maraş depended on Halep. On 215 documents between the paces 96-157. were studied in this research 84 documents which are about inheritance and heritage, 79 documents which are about money owed to one and dept, and the rest 52 documents about appointment, proxy, guardian, marriage, divorcement, livelihood, mehir and foundation usues of 215 documents at the notebook numbered as 456 were the trials brougth to judges. Some trials related to non muslims lived Ottoman country were seen, as whell. One fourth of tehese 215 documents were the records about non muslims, the rest about muslims. When these documents are searched, it can be clearly seen that muslims and non muslims lived in peace. Judgement took the decisions in front of the persons known by the people which was called as `Şuhûdü'l Hâl` a kind of jury system. This behaviour showed the people the decisions were fair and objective. By this way protected the reliability of the courh. IllThe 215 documents studied on give the detailed information about socio economic, religion, juridical, administration, ministry, and population of the history of Elbistan. The history of city has more importance nowadays judgemen register is one of the important document of this subject. Keywords: Judge, Court, Elbistan, Judgement register, Inheritance, Proxy, City, Research. IV