Örgüt kültürü: GAP bölgesindeki üniversitelerde bir alan çalışması

Abstract

ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ ORGUT KULTURU: GAP BOLGESI'NDEKI ÜNİVERSİTELERDE BİR ALAN ÇALIŞMASI TUBA BÜYÜKBEŞE KSÜ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI DANIŞMAN: Yrd. Doç. Dr. İSMAİL BAKAN Yıl: 2003, Sayfa: 150 Jüri: Yrd.Doç.Dr. İsmail Bakan Prof. Dr. H.Çetin Bedestenci Doç.Dr. Adnan Çelik Örgüt kültürü 1980'li yılların başından itibaren akademisyenler ve uygulayıcılar tarafından yoğun olarak tartışılan bir kavramdır. Bir grup insan tarafından paylaşılan anlayış ve anlamlar bütünü olarak tanımlanan örgüt kültürü, organizasyon üyelerini ortak inançlar, değerler, normlar ve gelenekler etrafında birleştiren ve aynı zamanda dış çevreye uyum sağlamasında temel rol oynayan bir olgudur. Her örgütün kendine özgü bir kültürü vardır. Bir örgütün kültürünü diğerinden ayıran şey örgütün tarihi, üyelerinde geliştirdiği karakter ve geçmiş yöneticilerin bıraktıkları izlerdir. Kültür bir topluluğun DNA'sıdır ve o toplumun inançları tercihleri ve beklentilerinden oluşur. Rue ve Beyers örgüt kültürünü örgüt içerisinde görünmez bir varlık olarak nitelendirmişler ve bu görünmez varlığın genellikle yazılı olmayan kurallar ve örgüt stratejilerinde neyin önemli olduğuna ilişkin ortak standartlar, ön yargılar, ast-üst ve müşteri ile nasıl ilişki kurulacağına dair yerleşik adetler ve çalışanlara örgüt içerisinde neyin önemli olup olmadığını belirleyen kurallar gibi birçok yolla belirleneceğini Öne sürmüşlerdir. Örgüt kültürü, örgütün devamlılığını sağlayan problem çözme süreçlerine, güdülemeye, örgütsel adanmışlığa, davranıştan belirlemeye, sosyalleşmeye ve iletişime yönelik işlevleri gerçekleştirir. Bu çalışmada örgüt kültürü üniversiteler yönünden ele alınmıştır. Altı bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde örgüt kültürü kavramı, örgüt kültürünün oluşumu, tarihçesi ve fonksiyonlarına yer verilirken; ikinci bölümde örgüt kültürünü oluşturan öğeler açıklanmaktadır. Örgüt kültürünü oluşturan öğeler kapsamında temel değerler, inançlar, sayıltılar, kahramanlar, liderler, normlar, artifaktlar, dil, hikayeler, semboller, törenler, gibi çeşitli boyutlar açıklanmıştır. Üçüncü bölümde örgüt kültürünün örgüt kimliği, örgüt iklimi ve Iörgütsel değişim kavramlarıyla ilişkisi açıklanmış olup; dördüncü bölümde örgüt kültürü sınıflaması ve modellerine yer verilmiştir. Beşinci bölümde üniversitelerde örgüt kültürü konusu işlenmiştir. Son bölümde ise GAP Bölgesi 'ndeki üniversitelerdeki akademik personelin, üniversitedeki örgütsel uygulamalara ilişkin algılarına göre, bu üniversitelerde nasıl ve ne düzeyde bir örgüt kültürünün var olduğunu belirlemeye yönelik yapılan alan araştırmasına yer verilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır.Anket soruları iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde demografik özelliklere ve öğretim elemanlarının bulundukları üniversiteyi seçme nedenlerine etki ettiği düşünülen faktörlere yer verilmiştir.İkinci bölümde ise örgüt kültürünün çeşitli boyutlarına ilişkin önermeler yer almaktadır. Dicle, Harran ve Gaziantep Üniversiteleri' ndeki öğretim elemanlarının örgüt kültürünün çeşitli boyutlarına ilişkin algıları ile yaş, cinsiyet, kadro unvanı, idari görevlerinin olup olmaması ve çalışma süreleri arasında ilişki olup olmadığı Anova testi ile analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlardan aralarında anlamlı fark olanlar tablolar halinde düzenlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Örgüt kültürü, değerler, inançlar, sayıltılar, uygulamalar, güçlü kültür, üniversite, akademik personel. II

ABSTRACT MBA Thesis ORGANIZATIONAL CULTURE: AN EMPIRICAL STUDY ON THE UNIVERSITIES IN THE GAP REGION TUBA BUYUKBEŞE DEPARTMENT OF BUSINESS ADMINISTRATION INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCE UNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM SUPERVISOR: Ass. Prof. Dr. İSMAİL BAKAN Year: 2003, Pages: 150 Jury:Ass. Prof. Ismail Bakan Prof. H. Çetin Bedestenci Assc. Prof. Adnan Çelik Organizational culture is the system of shared actions, values, and beliefs that develops within an organization and guides the behaviour of its members. Although the cultural components are largely taken for granted by members of the organization and thus invisible, they create a powerful influence on behaviour. As one might suspect, organizational cultures vary in strength; they can be strong or weak. A strong organizational culture performs four important functions (Kreitner, 1989:552):. It gives organizational members a sense of identity.. It encourges commitment to the organization's mission. ? It promotes organizational stability.. It influences behaviour by helping individuals to make sense of their surroundings. This study consists of six main parts. In the first part the meaning of organizational culture is discussed. In the second part the dimensions of organizational culture are examined, third part examine the existing relationship between organizational culture and organizational climate, organizational change and organizational identity. The fourth part of the study is about the models of organizational culture and fifth part is about the organizational culture in universities and the last part is the field study on universities in GAP region. IllThe purpose of this study is to emphasize the importance of organizational culture that comprises assumptions, beliefs, values, norms, rites, rituels, heros, symbols, ext. in the academic organizations, to determine the perceptions of academic staff about the dimensions of organizational culture, and to analysis the relationsheep between demographic structure and cultural dimensions. According to empirical study conducted on the academic staff of the Faculty of Business and Administrative Sciences (The Faculty of Law in Dicle University), and the Faculty of Engineering and Architecture at Dicle, Harran and Gaziantep Universities. 205 questionnaires were mailed to the universities by post and 106 were returned and analyzed by SPSS programme on computer. The frequency and one way ANOVA results were tabulated and analyzed. According to the findings it could be said that the organizational culture among the participants were not strong, but is not reglicable. The newly established universities may explain the relatively less strong organizational cultural perceptions among staff members. Key Words: Organizational culture, shared actions, values, beliefs, assumptions, strong culture, university, academic staff. IV