260 numaralı Hısn-ı Mansur (Adıyaman) Kadı sicilinin 123-204. sahifelerinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

ÖZETYÜKSEK LİSANS TEZİ260 NUMARALI HISN-I MANSUR (ADIYAMAN) KADI SİCİLİNİN123-204. SAHİFELERİNİN TRANSKRİPSİYONU VEDEĞERLENDİRİLMESİFEYZULLAH TEKEREKKAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİSOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜTARİH ANABİLİM DALIDANIŞMAN: Yard. Doç. Dr. Abdurrahman SilerYıl: 2005, Sayfa: 123Jüri: Yard. Doç. Dr. Abdurrahman SİLER: Doç. Dr. Ahmet EYİCİL: Yard. Doç. Dr. Mevlüt ERDEMBu araştırmada 260 numaralı Hısn-ı Mansur Kadı (Şer'iye) Sicilinin123-204. sayfalarının transkripsiyonu yapılmış, belgeler ışığındaAdıyaman'ın o döneme ait sosyo-ekonomik, idarû, kültürel ve adlû yapısıincelenmiştir.260 numaralı defterin 123-204. numaralı sayfalarının tamamınıntranskripsiyonu yapılarak, günümüz Türkçesi ile özeti yapılmıştır. 1903-1904yılları arasını kapsayan belgeler toplam 81 adet olup terekeler, vasi tayinleri,vekâletnameler, borç-alacak davaları, talâk i'lâmları, nafaka talepleri,vakıflara görevli tayini gibi konulara aittir. Bunlar içerisinde tereke ve vasitayinleri belgelerin büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Belgelerin defterekaydında kronolojik sıralama esasına uyulmamıştır. Bu belgelerleAdıyaman'ın XX. yy. başlarındaki sosyo-ekonomik, idarû, adlû ve kültüreldurumu hakkında tahliller yapılmaya çalışılmıştır. Elde edilen bilgilere göre:Osmanlı Devleti kurulduğu andan itibaren adaleti kendisine ilkeedinmiş ve adaletin uygulanma yeri olan mahkemelere büyük bir önemvermiştir. Şerâi hükümlerin uygulandığı şerâiye mahkemeleri ve kadılaradalet sisteminin temelini teşkil etmişlerdir. Kadılar sadece kadılık göreviyapmamışlar bulundukları yerde devletle her türlü yazışmayı yapmışlardır.Kadılar görevleri icabı yaptıkları yazışmaları kayda geçirmişlerdir ki bukayıtlara şerâiye sicilleri adı verilmektedir. Şerâiye sicilleri ait olduklarıbölgenin idarû-siyasû durumu, o bölgede yaşayan insanların geçim tarzları,kullandıkları eşyaları, birbirleriyle olan ilişkileri, ekonomik durumları vb.konular hakkında oldukça ayrıntılı bilgiler veren çok önemli kaynaklardır.Anahtar kelimeler: Hısn-ı Mansur Kazası, Şer'iye Mahkemesi, Kadı,Şerâiye Sicili, iâlâm, tereke, vasi, vekâlet.i

ABSTRACTMA ThesisTRANSCRIPTION AND EVALUATION OF 260 NUMBERED123-204. PAGES OF HISN-I MANSUR (ADIYAMAN) KADHI REGISTERFEYZULLAH TEKEREKUNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAMINSTUTUTE OF SOCIAL SCIENCEDEPARTMENT OF HISTORYSupervisor: Assist. Prof. Abdurrahman SİLERYear: 2005, Pages: 123Jüri: Assist. Prof. Abdurrahman SİLER: Assoc. Prof. Ahmet EYİCİL: Assist. Prof. Mevlüt ERDEMThe aim of this thesis is to transcribe the pages between 123 and 204 ofHısn-ı Mansur Kadhi (Shari?a) Register numbered 260. According to thesedocuments Adıyaman; social-economy, managerial, cultural and judicialstructure are examined and contributed to history science with originaldocuments.Numbered 260 notebok?s in which pages from 123 to 204transcription was made and its summery was finished with daily Turkish.The documents comprised between 1903-1904 were totally 81 and its subjectswere heritage, guardian appointment, attorneyships, cases of deptdomend,decision of divorcement, demonds of alimony, the appointment tofoundations. Heritages and guardian appointments were the most importantpart of the documents in them. It wasn?t based on the chronological orderwhile registrating the documents to notebook. It was tried to analyseAdıyaman?s social-economy, managerial, cultural, judical with thesedocuments. These were expressed after the whole works:The justice was first principle for the Ottaman State since it wasestablished and the courts, where the justice put into practise, were veryimportant for the Otoman State. The Shari?a Courts where arrived atShari?a decision and the Kadhi similar a judge were foundation of the justicesystem. The Kadhi?s mission was not only a judge; who were officials forcorresponded to state all correspondence where there were. The allcorrespondence were registrated by the Kadhi?s and the registrations werecalled Shari?a Registers. The Shari?a Register, which were very importantsources, belongs to area?s subjects such as managerial-social situation, livingstandard fort he area people, their goods, their social relation, economicalsituation i.e. were given detailed informations.Key words: Hısn-ı Mansur Adjudication, Shari?a Court, Kadhi,Shari?a Register, decision, heritage, guardian, power of attorney.ii