260 numaralı Hısn-ı Mansur (Adıyaman) Kadı sicilinin 1.-122. sahifelerinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET260 NUMARALI HISN-I MANSÛR (ADIYAMAN) KADI SİCİLİNİN1.-122. SAHİFELERİNİN TRANSKRİPSİYONU VEDEĞERLENDİRİLMESİİBRAHİM KANADIKIRIKKAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİSOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜTARİH ANA BİLİM DALIDANIŞMAN: Yard. Doç. Dr. Abdurrahman SilerYıl: 2005, Sayfa: 192Jüri:Yard. Doç. Dr. Abdurrahman SİLER: Doç. Dr. Ahmet EYİCİL: Yard. Doç. Dr. Nasrullah ÖZSOYYapılan bu tez çalışmasının amacı 260 numaralı Hısn-ı Mansûr Kadı(Şer'iyye) Sicilinin 1.-122. sayfalarının transkripsiyonunu yapıp, bu belgelerışığında Adıyaman'ın o döneme ait sosyo-ekonomik, idari, kültürel ve adliyapısının incelenerek bölgenin tarihinin araştırılmasına katkıdabulunmaktır.260 numaralı defterin 1.-122. numaralı sayfalarının tamamınıntranskripsiyonu ve günümüz Türkçesi ile özeti yapıldı. 1902-1904 yıllarıarasını kapsayan belgeler toplam 135 adettir. Belgelerin deftere kaydındakronolojik sıralama esasına uyulmamıştır. Bu belgelere dayanılarakAdıyaman'ın XX.yy. başlarındaki sosyo-ekonomik, idari, adli ve kültüreldurumu hakkında tahliller yapılmaya çalışılmıştır.Şer'iyye Mahkemeleri Osmanlı Kuruluş-Tanzimat Dönemiarası tek hakimli (kadı) yargılama usulüne dayalı, halka ait her türlüyargılamanın yapıldığı mahkemelerdir. Tanzimat sonrasında yapılandeğişikliklerle Şer'iyye Mahkemelerinin yargılama yetkilerinin çoğu yeniaçılan Ticaret ve Nizamiye mahkemelerine devredilmesiyle Şer'iyyeMahkemelerinin en önemli unsuru olan kadıların da önemi azalmıştır.Kadı sicilleri incelendiğinde belgelerin, halkın hayat şartlarını,toplumsal ilişkilerini, kullanılan her türlü eşyayı, geçim kaynaklarını, nüfusyapısını, devlet hizmetlerini ve benzeri bir çok önemli hususu ortayakoyduğundan dolayı zengin bir kaynak oluşturduğu görülmektedir.Defterdeki toplam 135 belgenin içeriğinde tereke, vasû ta'yûni,vekâletnâme, vakfiye, rehin senedi, borç-alacak davaları, talâk i'lâmları,nafaka talepleri, Ramazan ayının ve bayramının ilanı, vakıflara görevlita'yûni gibi konular bulunmaktadır. Bunlar içerisinde tereke ve vasûta'yûnleri belgelerin yarıdan fazlasını oluşturmaktadır.Anahtar kelimeler; Hısn-ı Mansûr Kazası, Şer'iyye Mahkemesi, KadıSicili, arşiv belgesi, tereke, vasû, vekâlet, vakıf.i

ABSTRACTTRANSCRIPTION AND EVALUATION OF 260 NUMBERT,1.-122. PAGES OF HISN-I MANSUR (ADIYAMAN) KADHIREGISTERİBRAHİM KANADIKIRIKDEPARTMENT OF HISTORYINSTUTUTE OF SOCIAL SCIENCEUNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAMSupervisor: Assist. Prof. Abdurrahman SilerYear: 2005, Pages: 192Jury :Assist. Prof. Abdurrahman SİLER:Assoc. Prof. Ahmet EYİCİL:Assist. Prof. Nasrullah ÖZSOYThe aim of this thesis is to transcribe the pages between 1 and 122 ofHısn-ı Mansûr Kadhi (Shari?a) Register numbered 206. According to thesedocuments Adıyaman; social-economy, managerial, cultural and judicialstructure are examined and contributed to history science with originaldocuments.Numbered 206 notebooks 1-122 pages transcription was made. Thedocuments comprised between 1902 and 1904 were totally 135 number. Itwasn?t based on the chronological order while registrating the documents tonotebook. It was tried to analyse Adıyaman?s social-economic, managerial,cultural, judicial statement at the beginnings of 20th century.Shari?a Courts were courts with one judge between OttomanReform foundation period. Changes after reform coused to transfer the mostof the authority to the trade Nizamiye Courts. And the judges were the mostimportant part of Shari?a Courts were become less.When the judge register are examined; the documents expose manysubjects like to people?s living standarts, social relations, their goods, livingsources, government services. So these are seen to the have formed a richresource.Total 135 documents content in the notebook belongs to subjects suchas heritage, guardian appointment attorreyship, foundational, pledge?svoucher, cases of dept-demond, demonds of alimony, the announcement ofRamadan month and Ramadan religous festival and the appointment ofcharged to foundations. Among these heritage and guardian appointmentinvolves in more than half of documents.Key words: Hısn-ı Mansûr Adjudication, Shari?a Court, KadıRegisters, archives document, heritage, guardian, representation, piousfoundation.ii