Beyânü`l-Mezahib adlı eseri bağlamında Ömer Nesefi`nin mezhepleri tasnifi

Abstract

İslam dünyasında yüzyıllarca okutulan Akaid-i Nesefi adlı eseri ile meşhur olan Ömer Nesefi'nin Beyânü'l-Mezâhib adlı bir de İslam Mezhepleri ile ilgili yazma halinde önemli bir risalesi bulunmaktadır. Ömer Nesefi, büyük Türk bilginlerinden birisi olup aynı zamanda Hanefi Maturidilikte önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada öncelikle Müellifin hayatı ve ilmi kişiliği incelenmiştir. Daha sonra Ömer Nesefi'nin Beyânü'l-Mezâhib adlı yazma eserinin tercüme ve değerlendirmesi yapılmıştır. Aynı zamanda bu esere, meçhul bir müellif tarafından şerh olarak yazılmış olan Câmiü İhtilafi'l-Mezâhib adlı başka bir yazma eserden ve Ömer Nesefi'nin diğer eserlerinden de istifade edilerek, Ömer Nesefi'nin İslam fırkalarını / mezheplerini nasıl tertip ve tasnif ettiği ilk defa müstakil olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Hanefi-Maturidi fırak geleneğinin bir örneği sergilenen eserde yetmiş üç fırka hakkında önemli bilgiler verilmektedir. Ayrıca Beyânü'l-Mezâhib ve Câmiü İhtilafi'l-Mezâhib adlı eserlerin metodolojik ve muhtevaaçılarından tahlili yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Ömer Nesefi, Ehl-i Sünnet, Mezhebler, Tasnif, Hanefi-Maturidi.

Omar Nasaf, famous with his work called Akaid-i Nasafi which was taught at İslamic World, has also an important manuscript, Bayanu?l-Mazahib, on Islamic sects. Nasaf is one of the great Turkish scholars and has an important place in the Hanafi-Maturidi tradition.At the outset of this study, the author?s life and scientific activities are examined. Then, Nasaf?s manuscript, Bayanu?l-Mazahib, is translated and evaluated. At the same time, in the light of a book called Camiu Ihtilafi?l-Mazâhib written by an anonymous author and Nasaf?s other works, the way that Nasaf organizes andclassifies the Islamic sects and divisions is put forth for the first time in this study. The manuscript which sets an example of Hanifi-Maturidi firaq tradition involves important information about the seventy-three sects. Analyses of the works of Bayanu?l Mazahib and Camiu Ihtilafi?l-Mazâhib are also performed in terms of methodology and content.Keywords: Omer en-Nasafi, Ahl Al-Sunnah, sect, sorting, Hanafi-Maturidi.