1875-1925 yılları arasında Adana, Antakya, Antep, Maraş ve Mersin bölgelerinde misyonerlik faaliyetleri ve Ermeni olayları

Abstract

Osmanlı Devletinde barış içinde yaşayan Ermeniler, 1870lerden itibaren bağımsızlıklarını elde etmek için isyanlar çıkarmaya başladılar. 1878 Ayestefanos ve Berlin Antlaşmasının imzalanmasıyla Ermeni sorunu uluslararası bir konu haline geldi. Bu sorunun ortaya çıkmasında ve uluslararası bir konu haline gelmesinde misyoner örgütlerinin önemli bir etkisi oldu. Misyoner örgütleri, Ermeni olaylarının hazırlık safhasında, çıkışında ve sonrasında sorunun önemli bir teşvikçisi oldular. İngiltere, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya gibi büyük devletler, kendi ülkelerine ait misyoner örgütlerinin faaliyetlerini destekleyerek bunları siyasi çıkarları doğrultusunda dış politikalarında araç olarak kullandılar.Adana, Antakya, Antep, Maraş ve Mersin bölgelerinde, 1875- 1925 yılları arasında Ermeni isyanları meydana geldi. Bu isyanları buralarda faaliyette bulunan Katolik ve Protestan misyonerleri destekledi. Misyonerler bölgedeki eğitim, sağlık ve dini alanlarda faaliyetlerde bulunurkan özellikle Hıristiyan olan Ermenilere yakınlık gösterdi. İsyanların çıktığı zamanlarda misyonerler bunları destekleyici faaliyette bulundu. Çeşitli bahane ve vesilelerle Ermeni isyanlarına kaynak ve zemin hazırladı. Çünkü misyonerler hizmetlerini yürütürken Müslüman halk arasında başarılı olamıyordu. Bütün mesaisini, farklı mezheplerde olan Ermenileri kendi yanlarına çekmeye harcıyordu. Örnek olarak Adanada faaliyette bulunan misyonerler, 1909?da ortaya çıkan Adana Ermeni isyanında asileri destekledi. 1915 yılı zorunlu iskânı, 1914-1918 yılları arasındaki I. Dünya savaşı ve 1918 sonrası başlayan Fransız işgali sırasında okul ve eytemhane gibi kurumlarında Ermenileri himaye etti. Misyonerler, bölgede yabancı devletlerin desteğiyle Müslüman halkı katleden Ermeni asileri, Müslümanlar Ermenileri öldürüyor şeklinde rapor ederek Batı kamuoyuna sundu. Bulundukları bölgelerden isyanlarla ilgili gönderdikleri raporlar ve mektuplar Ermeni asiler lehine ve meşru müdaafasını yapan Müslümanlar aleyhine idi. Misyonerlerin konumlarından dolayı gönderdikleri etkili raporları Avrupa ve Amerika basınında taraflı olarak yayımlandı. Bu şekilde hareket eden misyonerler, yurt dışında Ermeni asiler lehine propaganda yaptılar. Bu tarafgirlik günümüzde de Ermeni propagandasının yapılmasına sebep olmaktadır. Yüzyıl öncesinde misyonerlerin gönderdikleri raporlar ve mektuplar Ermeni iddialarının dayanakları olarak kullanılmaktadır.

Armenians who had been living in peace in the Ottoman State started revolts for an independent Armenian state beginning with 1870s. In 1878, after the Ayestefanos and Berlin treaties, Armenian Question became an international subject. Missionary organizations had an important effect on the emergence of Armenian Question and its popularity in the international arena. They became a major supporter for Armenian revolts at the beginning, during the process and afterwards. The Superior countries like; England, France, the USA and Germany used these missionary organizations for their aims in foreign affairs by supporting the missionary activities. Armenians revolted in Adana, Aintab, Marash, Antioch and Mersin many times between 1875-1925. Catholic and Protestant missionaries supported these revolts. Missionaries especially focused on Christian Armenian minority while offering certain activities in the fields of education, health and religion. Missionaries did certain supportive activities during the rebellions. They created a convenient atmosphere and provided sources as they were really unsuccessful among the Muslim majority in their activities. Thus, they predominantly worked among Armenian minority to convert them from Gregorian to Protestant and Catholic Church. For example, the missionaries who were active in Adana supported Armenian rebellions in 1909 Adana Revolt. In 1915 (time of Armenian relocation because of riots), between 1914-1918 (time of World War First) and 1918-1922(time of French occupation) they protected Armenians in their institutions such as, school and orphanages.Furthermore, the missionaries reported to the Western public that the Turkish majority slaughtered the Armenians although the Armenian gangs murdered the Turkish villagers. The letters and reports sent by them were totally against the Turkish people who defended themselves. These reports, which were delivered by the missionaries, were published as one-sided in the Western media. In this way, they initiated propaganda in favor of Armenian rebels. This biased activities resulted in current Armenian propaganda today. The missionary messages and letters delivered a century ago is the basis of Armenian claims and arguments