1923-1950 Dönemi Türkiye Büyük Millet Meclisi`nde Maraş milletvekilleri ve siyasi faaliyetleri

Abstract

Bu çalışmada 1923-1950 yılları arasında TBMMde yer alan Maraş Milletvekilleri ve Siyasi Faaliyetleri konu edinilmiştir. Konuyu ele alırken öncelikle Maraşın tarihi süreçteki konumuna dikkat çekilmiş, şehrin 1923-1950 yılları arasındaki idari, ekonomik ve sosyo-kültürel durumu genel hatları ile ortaya konulmuştur.Parlamenter sistemin ortaya çıkışı ilk olarak İngilterede gerçekleşmiştir. İngilterede parlamento kurumunun ilk örneği M.S.7.yüzyıl ile M.S.11.yüzyıl arasında ortaya çıkmıştır. Daha sonra bu sistem yaygınlık kazanmıştır. Osmanlı Devletinde ilk Anayasal Parlamenter dönemin başlangıcı 23 Aralık 1876 tarihinde I. Meşrutiyetin ilanı ile gerçekleşmiştir. I. Dünya Savaşının sonunda Osmanlı devleti 30 Ekim 1918de Mondros mütarekesini imzalamış, bu antlaşma sonrasında ülke işgal ve istilaya maruz kalmıştır. Bu gelişmeler üzerine dönemin padişahı tarafından Osmanlı Parlamentosu süresiz kapatılmıştır. Osmanlı Meclis-i Mebusanın açılması, ancak 12 Ocak 1920de mümkün olabilmiştir.Osmanlı devletinde son Mebusan Meclisi nin 16 Mart 1920de İstanbulun işgali üzerine fiilen kapanmasıyla Ankara?da bulunan Mustafa Kemalin çağrısı üzerine yeni bir meclis 23 Nisan 1920de açılmıştır. Bu dönemde altmış altı livadan seçilmiş milletvekilleri Ankarada meclis çatısı altında yer almışlardı. Maraş bölgesinden seçilen Milletvekilleri de Maraşı temsilen bulunmuşlardır. Bu dönem Milletvekilleri de konuya dâhil edilmiştir.Tez çalışmasının konusu, yirmi yedi yıllık bir dönemi ve TBMMnin sekiz dönemini kapsamaktadır. Bu süre içerisinde on sekiz hükümet kuruluşu gerçekleşmiştir. Bu itibarla tezde başta bu dönem seçimler olmak üzere, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve kurulan hükümetler de konu edinilmiştir. Ayrıca 1923-1950 yılları siyasi ve sosyo-ekonomik gelişmeler genel olarak ele alınmıştır.1923-1950 Dönemi içerisinde TBMMde bulunan Maraş milletvekillerinin biyografileri başta olmak üzere yasama faaliyetleri ele alınarak değerlendirilmiş ve ülke kalkınması ile birlikte bölgesel kalkınmada oynadıkları roller ortaya konmuştur. Ayrıca Milletvekillerin siyasi ve hukuki durumlarının yanı sıra Maraş Milletvekillerinin sosyo-ekonomik profilleri ele alınmıştır.Türkiye Büyük Millet Meclisi içerisinde yer alan siyasi elitlerin sosyo-ekonomik özellikleri ortaya çıkarılmıştır. Buradan hareketle 1923-1950 yıllarında Maraştan milletvekili seçilmiş siyasi elitlerin profilleri ile birlikte siyasi performansları ve yasama faaliyetlerindeki etkinlikleri araştırılmış ve ortaya konulmuştur. Söz konusu milletvekillerinin ülke sorunları başta olmak üzere bölgesel sorunların çözülmesindeki rolleri değerlendirilmiştir. Böylece Maraş şehrinin Cumhuriyetin ilk yıllarındaki sosyo-ekonomik anlamda kalkınma ve gelişme sürecinde hangi temel dinamiklerin etkin olduğu konusu da ortaya çıkarılmıştır.Anahtar Kelimeler: Parlamenter Sistem, Osmanlı Mebusan Meclisi, TBMM, Hükümet Programları, Maraş Milletvekilleri, Siyasi Elitler

In this study, Maraş parliamentarians who took their places in the Grand National Assembly of Turkey between 1923 and 1950 and their political activities have been analysed. While addressing the issue, first of all, the administrative, economic and socio-cultural state of the city between 1923 and 1950 is presented in general terms by drawing attention to its position in the historical process.The parliamentarian system was first established in England. First example of parliament establishment in England emerged between the 7th century A.D. and 11th century A.D. and then this system has spread. The first constitutional parliamentary period started on 23 December 1876 right after the declaration of the 1st Constitutional Monarchy. After the Mondros Armistice Agreement that the Ottoman Empire signed after the World War 1 the country was exposed to occupation and invasion. The Ottoman Parliament was closed for an indefinite period of time by the then sovereign. Ottoman Parliament was then opened in 12 January 1920. The last Ottoman Parliament was closed after the invasion of Istanbul on 16 March 1920. Upon Atatürk?s request from Ankara, the new parliament was opened on 23 April 1920. In this period, the parliamentarians who were selected from 66 counties took their places in parliament.The parliamentarians from Maraş region represented Maraş. This term?s parliamentarians are also covered in this section.The topic of this study has been based on 27 years period and the 8 terms of the Turkish Grand National Assembly. In this period there has been establishment of 18 governments. In this section, the Turkish Grand National Assembly, the governments and especially elections arc discussed as well as political and social developments between 1923 and 1950.Maraş parliamentarians? biographies and their legislation activities in the period 1923-1950 is evaluated within current resources and their roles in regional developments along with the country?s development are also presented. Also, the political and legal states of Maraş parliamentarians are presented as well as their socio-economic profiles.Socio-economic properties of political elites who were a member of Grand National Assembly is revealed. From this point of view, profiles of political elite Parliamentarians who were selected from Maraş region between 1923 and 1950 as well as their political performances,actions on legislation activities have been observed and revealed.These Parliamenterians? roles in solving problems of the region and further of the country are evaluated.Thus, the effect of Maraş city on various basic dynamics on development and progress in terms of socio-economic process in the first years of the Turkish Republic is also explained.Keywords:The Parliamenterian System, Ottoman Parliaments, Turkish Great National Assembly, Government?s Programmes, Maraş Parliamentarians, Political elites