Maraş şer`iyye sicillerine göre ailenin teşekkülü ve dağılması

Abstract

İnsanlar, ister iş ister özel hayatlarında olsun hemen her türlü beraberliği meşru bir zemine oturtma düşüncesindedirler. Bu minvalde insan soyunun devamını sürdürmek üzerine gerçekleştirilen evlilikler, tarihteki ilk evlilik de dâhil olmak üzere, ailenin insanlık tarihinin en eski müessesesi olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda toplumun en küçük birimi olan ailenin geçmişten günümüze ne gibi değişikliklere uğradığı ve günümüzdeki şeklini aldığı da merak konusu olmuştur. Toplumsal yapının tarihî olgulara tesirini ya da olguların ortaya çıkardıkları sonuçların toplum hayatına etkisini anlamak açısından aile araştırmalarına ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Bu çalışmada, Osmanlı dönemi Maraş şehri ailelerinin sosyo-ekonomik ve şehrin demografik yapısı hakkındaki bilgileri Osmanlı şehir tarihinin ana kaynağı olarak görülen Şer'iyye Sicillerinden hareketle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Osmanlı ailelerinin teşekkülü ve bu teşekkül ile birlikte ortaya çıkan hadiseler hem âdetlerin günümüze aktarımı hem de incelenen bölgenin diğer yörelerle mukayesesini yapma imkânı vermesi bakımından oldukça önemli görülmektedir. Özellikle şehrin demografik ve ekonomik yapısının ortaya çıkarılmasında tereke kayıtlarından istifade edilmiştir. Maraş şehrinde yaşayan ailelerin ortalama çocuk sayısı, çocuklara verilen isimler ve eğitimlerinin yanı sıra şehirdeki mahalle ortamı, eşlerin birbirlerine karşı olan görev ve sorumlulukları, mihir miktarları, boşanma sebepleri ve ailede miras paylaşımı üzerinde incelemeler yapılmaya gayret edilmiştir. Ayrıca kadınların boşandıktan sonra ortaya çıkan mihir ve nafaka hakları konusunda Şer'iyye Sicillerinde elde edilen veriler tablolara aktarılarak yansıtılmaya çalışılmış ve Osmanlı toplumunda en önemli meselelerden biri olan çok eşlilik meselesi de Maraş şehrindeki oranlar ve diğer Osmanlı şehirleriyle mukayese yapılarak aktarılmaya çalışılmıştır. `Maraş Şer'iyye Sicillerine Göre Ailenin Teşekkülü ve Dağılması` adıyla yapılan bu çalışmada son olarak boşanmalar konusu da ele alınmıştır. Boşanma neticesinde ailede meydana gelen sosyo-ekonomik zarar ile birlikte sosyo-psikolojik gelişmeler de aile tarihi açısından değerlendirilmiştir.

The humans want to base all unities, whether it's a corporate or private unity, on a legal ground. Therefore, marriages, which are done to continue the human race, including the first marriage in history, shows that family is the oldest institution of human history. At the same time, how the family, which is the smallest unit of a society, has changed from past to present and taken the current shape is wondered. It is seen that family research is needed to understand the effect of social structure on historical events or the effects of the results of the historical events in social life. In this study, it was aimed to demonstrate the information regarding the socio-economic structure of families in Marash and the demographic structure of the city during the Ottoman Period according to the judicial registers, which are seen as the main source of the Ottoman urban history.Fondation of Ottoman families and the events occurring together with this fondation are important in terms of both transmission of ritual to present day and comparison of the investigated region to other regions. Especially, the estate registers are used to reveal the demographic and economic structure of a city. The average number of children, children names, and education as well as neighborhood environment, duties and responsibilities of spouses against each other, the amount of bridewealth, divorce reasons, and the portion of the inheritance in families living in Marash were investigated. Also, the data on bridewealth and allowance rights of divorced women based on the judicial registers were presented on tables and polygamy, one of the most important issues in the Ottoman society, was investigated by comparing polygamy rates in Marash and other Ottoman cities. Lastly, this study, entitled as `The Foundation of Family and Divorce According to Judicial Registers of Marash`, discussed divorce issue. Socio-economic damage caused by the divorce on the family and socio- psychological developments in terms of family history were evaluated.