Sultan II.Abdülhamid dönemi İkdam gazetesi ve İslamcılık (1897-1899)

Abstract

Osmanlı'da İslamcılık denince akla ilk gelen lider elbette ki Sultan II. Abdülhamid'dir. Bu akımın başarılı olması ulusçuluğun oldukça revaçta olduğu 19. yüzyılın ikinci yarısı için her ne kadar bir hayal gibi görünse de Sultan II. Abdülhamid bu uğurda gerçekten önemli mücadeleler veren bir devlet adamıdır.Osmanlı'nın muhtelif yapısı nedeniyle gittikçe yayılan ulusçuluk akımı ve yurt genelinde artan kopmalara karşı tek çare, İslami birliktelikte arandı. Böylece İslam dünyasının siyasi ve dini lideri olan halifelik makamı, Sultan II. Abdülhamid tarafından değerlendirilerek bu doğrultuda yazılı basın aktif olarak kullanıldı. Zaten II. Abdülhamid dönemi yakından incelendiğinde bu dönemdeki basın-yayın faaliyetlerinin ve İkdam Gazetesi'nin İslamcılık adına ne kadar önemli olduğu anlaşılmaktadır. İkdam Gazetesi'nde bilhassa 1894 ile 1908 yılları arasında dünya Müslümanları hakkında önemli haberler yayınlanması da bunu göstermektedir. Genelde İslam Birliği'ni sağlamak çok kolay olmadı ve ulusçuluğun etki alanı doğru tahmin edilemedi. Ayrıca emperyalist güçlerin sömürge hedeflerine müdahale etmek demek olan İslam Birliği siyaseti, Avrupalılar tarafından Osmanlı iç ve dış politikasında engellenmeye çalışıldı. Bu gelişmeler doğrultusunda devrin siyasi yapısı ile basın yayın tarihi ele alınarak uygulanmaya çalışılan İslamcılık politikasının basına yansımaları izlendi. Özellikle Osmanlı-Yunan savaşının yaşandığı ve İslam Birliği ihtiyacının daha yoğun hissedildiği 1897 ve 1899'lu yıllarda İkdam Gazetesi'nde yayınlanan İslamcılık temali özel haberler seçilerek günümüz Türkçesine çevrildi. Böylece Sultan II. Abdülhamid'in İslamcılık görüşü, bu uğurda yaptığı çalışmalar ve yatırımlar daha somut örneklerle açıklandı.

When we talk about Islamisim in the Ottoman Empire, Sultan II. Abdulhamid of course is the first leader of my mind. Although the success of this movement seems to be a utopia for the second half of the nineteenth century, where nationalism is quite popular, Sultan II. Abdulhamid is a statesman who has really given important struggles for this occasion.Due to the multinational nature of the Ottoman Empire, Islamic unity has been sought in the increasingly proliferating nationalist movement and the only remedy against increasing ruptures at home. Thus, the caliphate authority, the political and religious leader of the Islamic world, Abdulhamid wanted to evaluate this opportunity as an active use of the written press in this direction. When the history of Turkish press is examined closely in the II. Abdulhamid Period, it is understood how important the press-publishing activities and İkdam Newspaper for Islamism. This is particularly evident in the İkdam Newspaper, which published important news about the imprisonment of world Muslims between 1894 and 1908. In general, it was not easy to achieve the Islamic Union, and probably the domain of nationalism was not predicted correctly. Moreover, the Islamic Union, which means interfering with the colonial goals of the imperialist powers, has been tried by Europeans to prevent the Ottoman internal and external politics. The reflections of the politics of devolution in the direction of these developments and the pressures of the Islamic politics, which is tried to be implemented by considering our press history, have been observed. Especially in the years 1897 and 1899, when the Ottoman-Greek war was experiencing and the need for the Islamic Union was felt more intensely, the news of Islamism published in the İkdam Newspaper was turned into contemporary Turkic. Thus Sultan II. Abdulhamid's dream of Islamism, his works and investments in this avenue were discussed with more concrete examples.