Abdullah B. Mustafâ Elbistânî`nin Müntehâb-ı Semâilü`n-Nebeviyye`si (İnceleme ve metin)

Abstract

Türklerin oluşturduğu kültür ve medeniyet dünyanın en köklü medeniyetlerinden biridir. Medeniyetin en önemli unsurlarından olan kültür ve edebiyattaki bu birikim İslâmiyet'le birlikte Türk İslâm medeniyeti gibi zengin bir medeniyet meydana getirmiştir. Türkler'in İslâm dinini kabul ettikten sonra oluşturdukları edebiyatta pek çok dinî konu bulunmaktadır. Bu dini konular arasında Hz. Peygamber'in yeri O'na olan sevginin ve saygının gereği olarak her zaman canlı kalmıştır İslâmî edebiyatta na't, mevlid, şemâil, mirâciye gibi Hz. Peygamber'i konu alan birçok edebi tür ortaya çıkmıştır ve bu türlerle ilgili sayısız eser kaleme alınmıştır. İslamiyet'te heykel ve resim hoş görülmediği için de kelimeler özenle kullanılarak Hz. Peygamber şemâil ve hilyelerle resmedilmiştir. Bu tez çalışmasında; Abdullah b. Mustafâ Elbistânî'nin Müntehâb-ı Şemâilü'n-Nebeviyye isimli manzum ve mensur hilyesi çalışılmıştır. Abdullah b. Mustafâ Elbistâni aslen Elbistanlıdır ve Elbistan'ın Yemliha-zâdeler sanıyla meşhur olan ailesindendir. Künyesi Abdullah b. Şâkir b. Mustafa Elbistanî Yemlihazâde'dir. Şiirlerinde Tevfîk ve Şâkir mahlaslarını kullanmıştır. Hakkında kesin bilgi bulunmamakla birlikte eserlerinden; çok iyi bir Arapça ve Farsça bilgisinin olduğu âlim, fazıl ve şair vasıflarına haiz mütebahhir bir şahsiyet olduğu anlaşılmaktadır. Doğum ve ölüm tarihi hakkında bilgi yoktur ancak eserinde geçen tarihlerden 18. yüzyılda yaşadığı tespit edilmiştir.Üzerinde çalıştığımız eser Ankara Milli Kütüphane, Yazmalar Koleksiyonunda 3559 arşiv numarasıyla kayıtlı olup eserin Türkiye sınırları içerisindeki tespit edebildiğimiz nüshasıdır. Bu çalışmada hilye ve şemâil türü ve Türk edebiyatındaki yeri, tarihi gelişimi ve Türk edebiyatındaki belli başlı hilyeler hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra müellifin hayatı ve eserleri bahis konusu edilip söz konusu hilyenin şekil ve muhteva özellikleri ve transkribe edilmiş metni verilmiştir. Ayrıca sayfa kenarına müellif tarafından düşülen notlar dipnotta gösterilmiş ve çalışmanın son kısmına eserin tıpkıbasımı eklenmiştir.Anahtar Kelimeler: Hilye, Peygamber, Abdullah b. Mustafa Elbistâni, Şemâil

The culture and civilization, created by Turks, is on of the most rooted civilizations of the world. This is one of the most important features of culture and literature that makes a civilized civilization as Turkish-İslamic civilization with the İslamicy. After Turks accept İslam religion, there are a lot of religious ıssues in literature which they ocur. These are Hz. Prophet's importence, love and respect. A lot of literary works as naat, mevlid, şemail which heve told Hz Prophet have occured in İslam literature. There are a lot of countless works related to this ıssue. Because the statue and the picture are not pleasure in Islam, Hz Prophet has been picturized with hilye and şemail being used words corefully.In this thesis studies, verse and mensur hilye named as Abdullah b. Mustafa Elbistani's Müntehabi co schema has been studied. Abdullah b. Mustafa Elbistani is from Elbistan and he is from famous family, `Yemliha Zadeler.` His nickname is `Abdullah b. Şakir Mustafa Elbistani Yemlihazade.` He has used Tevfik, Şakir mahlas in his poets. Although there isn't exact information about him, it is understood that he has got a very good arabic and persion information and he is very important personality. There isn't about his birth and death. But it is understood that he lived in 18 centry from his works.The work which we study on Ankara national library is registered in national library writing with 3559 archieve number and it is copy which we identify in Turkey's borders. In this work ınformations about hilye and şemail kind and its importance in Turkısh literature and its development has been given. After that Mentioning auther's life and his works Hilye's fiqure and content featves are transcribed and given the text. Noreover, Notes written by authar on the page edge have been showed and work's fac simile edition has been added on work's last part.The key words: Hilye, Prophet, Abdullah b. Mustafa Elbistâni, Feature.