İlk Türk gazetecilerinden Agâh Efendi, Şinasi, Ziya Paşa, Ali Suavi ve Namık Kemal`in dönemin devlet politikalarına yaklaşımları

Abstract

Osmanlı Devleti, çöküşe yüz tuttuğu XIX. yüzyıl boyunca imparatorluğun birçok yerinde patlak veren isyanlar, idarede yaşanan istikrarsızlıklar, ekonomik ve sosyalhayattaki bozulmalarla, Rus Çarı Nikolay'ın ifadesiyle, tüm dünyada `Hasta adam`nazarıyla değerlendirilmektedir. Devletin bu durumu, başta padişahlar olmak üzere,dönemin devlet adamlarını kurtuluş reçeteleri aramaya itti. Sadrazam Mustafa ReşidPaşa tarafından ilan edilen Gülhane Hatt-ı Hümâyûnu (Tanzimat Fermanı), devletirestore etmeyi amaçlayan bu ıslahat hareketinin en kapsamlısıydı. Bir döneme adınıveren Tanzimat, Osmanlı Devleti'nde Batılılaşma adımlarını hızlandırırken, aynızamanda fikir gazeteciliğinin başlamasına ve devletin problemleriyle yakından ilgilenengazetecilerin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bu isimlerin başında gelen Şinasi,Agâh Efendi, Namık Kemal, Ziya Paşa ve Ali Suavi gibi aydınlar, yaptıkları yayınlarladönemin güncel konularını sütunlarına taşırken, hükümet politikalarına karşı da eleştirelyaklaşımlar getirmişlerdir.Bu çalışmada, özellikle gazete makaleleri üzerinden dönemin portresiçıkartılmaya, iç ve dış politika başta olmak üzere, adı geçen aydınların eğitim veekonomi gibi konularda getirdikleri yorumlar irdelenmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda`Meşveret`, `Millet Meclisi` ve `Meşruti Yönetim` gibi konuları ilk kez ortaya atanTanzimat aydınlarının bu fikirleri, objektif bir şekilde ele alınarak, Türk demokrasitarihine yaptıkları katkı, bilimsel bir şekilde sunulacaktır.

The Ottoman Empire, during XIX th century when it began to fall down alongwith the insurrections that broke out thoroughout the country, instability inadministration and the corruption in social and economic life, was evaluated as `a sickman` all over the world, in the words of Russian Tsar Nicholay.This situation of thestate prompted the officials of the term, especially the padishahs, to look for formulasfor the salvation. The degree of Gülhane (Tanzimat Fermanı) , announced by MustafaReshit Pahsa, was the most extensive one of the movement of regulation aiming torestore the state. As Tanzimat -naming a term- accelerated the steps of westernisation inthe Ottoman Empire, it also lead up to start investigative journalism and to come up thejournalists who were closely interested the problems of the state. While the leadingintellectuals in these names such as Şinasi, Agâh Efendi, Namık Kemal, Ziya Pasha andAli Suavi moved the current issues of the term to the columns in their publishings, theyalso brought about critical approaches against the state politics.In this study, the period is tried to be portrayed via the articles in thenewspapers, the interpretations which the aforesaid intellectuals made about the issuessuch as education and economics , primarily domestic and foreign politics, are tried tobe examined. At the same time, discussing objectively these ideas of the intellectuals ofTanzimat, who brought up the issues such as `consultancy`, `national assembly` and`constitutional administration` for the first time, the contributions they made to thehistory of turkish democracy will be presented scientifically.