Çağatayca Taberî tarihi (Tarih-nâme) (243a – 302b) inceleme-metin-sözlük

Abstract

Ebû Cafer Muhammed bin Cerîr bin Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî tarafından Arapça telif bir eser olarak kaleme alınan Taberî Târihi Bel'amî tarafından Farsçaya çevrilmiştir. Daha sonra Şeybanî hanlarından Abdüllatif Han'ın kitapdârı olan Vâhid-i Belhî tarafından Çağatay Türkçesine tercüme edilmiştir.15. yüzyılın başlarından 20. yüzyılın başlarına kadar yaklaşık olarak Osmanlı Devleti dışında kalan Asya'daki doğu Türklüğünün ortak yazı ve konuşma dili olan Çağatay Türkçesine ait eserlerin çoğunluğu manzum eserlerdir. Çağatay Türkçesi ve Türk dili açısından önemli bir mensur eser olan Çağatayca Taberî Târihi üzerine yapılan çalışmalar ile Çağatay Türkçesine katkı sağlamak amaçlanmıştır.Bu çalışmamızda Çağatayca Taberî Târihi'nin 243a - 302b varakları arası incelenmiştir. Çalışmamız giriş, inceleme, transkripsiyonlu metin ve sözlükten oluşmaktadır. Giriş bölümünde eser, yazar ve dönem hakkında bilgiler verilmiştir. İnceleme bölümünde eserin ses ve biçim özellikleri incelenmiştir. Metin bölümünde ise eserin transkripsiyonlu metni verilmiştir. Son olarak sözlük bölümünde ise metinde içerisinde geçen kelimelerin sözlüğü ve özel adlar sözlüğü hazırlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Çağatay Türkçesi, Çağatayca Taberî Târihi, Vâhid-i Belhî, Taberî Târihi, Bel'ami

The Taberian History was written in Arabic by Ebû Cafer Muhammed bin Cerir bin el-Âmülî et-Taberî el-Bağdadî and translated into a Persian language. Then it was translated from the Shaybani khans by the Vâhid-i Belhî of Abdüllatif Han.From the beginning of the 15th century until the beginning of the 20th century, the majority of works beloging to Chagatai Turkish, which is the common writing and spcaking language of the eastern Turkicity in Asia, which is a part of the Ottoman Empire, are poetic works. It is aimed to contribute to Chagatai Turkish with the studies on Chagatai Taberian History which is an important prose in Chagatai Turkish and Turkish language.In this study, between 243a-320b vines of Chagatai Taberian History were examined. Our study consists of introduction, review, transcribed text and dictionary. In the introduction section, information about the work, author and period are given. In the study section, the sound and form characteristics of the were examined. In the text section, the transcribed text of the work is given. Finalyy, in the dictionary section, the dictionary of the words in the and the special names dictionary were prepared.Key Words: Chagatai Turkish, Chagatai Tabeian History, Vâhid-i Belhî, Taberian History, Bel'amî