Türk bankacılık sektöründe katılım bankalarının yeri ve QISMUT ülkelerinde İslami bankaların finansal etkinliği üzerine bir araştırma

Abstract

Bankalar ülkelerin finansal piyasalarında rol oynayan en önemli aktörlerindendir ve ekonomik sistemde birçok alanda çeşitli faaliyetlerde bulunurlar. Bu faaliyetleri yerine getiren bankalar çalışma yöntemlerine göre bazı farklılıklar göstermektedir. İslami bankalar ya da Türkiye'deki adıyla katılım bankaları faaliyetlerinde faizsizlik prensibini benimsemişler ve iş akışlarını buna göre düzenlemişlerdir. Çalışmada öncelikle Türkiye'deki ve QISMUT (Katar, Endoneyza, Suudi Arabistan, Malezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye) ülkelerindeki ekonomik sistem incelenmiş ve daha sonra bu ülkelerin bankacılık sistemleri anlatılmıştır. Ayrıca bu ülkelerdeki İslami bankalar ve Türkiye'deki katılım bankalarının çeşitli finansal büyüklükleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmanın amacı; Türkiye'deki katılım bankaları ile QISMUT ülkelerindeki İslami bankaların finansal açıdan etkin olup olmadıklarının belirlenmesidir. Araştırmada yöntem olarak Veri Zarflama Analizi (VZA), Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi (MTFVE) ve Süper Etkinlik (Super Efficiency) modelleri birbirine entegre edilerek kullanılmıştır. Analizde karar birimleri olarak her ülkedeki İslami Bankalar seçilmiştir. Analiz dönemi 2012-2017 yılları arası verileri kapsamaktadır. Analizde girdi değişkenler olarak; Toplam Varlıklar ve Toplam Özkaynaklar, çıktı değişkenler olarak; Toplam Gelir ve Net Kar belirlenmiştir. Analiz girdi yönelimli olarak, ölçeğe göre sabit getiri altında (CCR) ve ölçeğe göre değişken getiri (BCC) altında ayrı ayrı yapılmıştır. Yapılan analizler ve elde edilen sonuçlara göre; incelenen yılların tamamında (2012-2017) analize dahil edilen bankalardan etkinlik skoruna ulaşan banka sayısı etkinlik skoruna ulaşamayan banka sayısından çok daha düşük çıkmıştır. Bu çalışma sonucunda incelenen yıllarda ve ülkelerdeki İslami bankaların genellikle düşük performanslı ve uygun olmayan ölçeklerde çalıştıkları görülmüştür.

Banks are considered as one of the most significant actors in the financial markets of the countries and they perform various activities in numerous areas of the economic system. Banks carrying out these activities vary across their working methods. Islamic banks, or in other words, named in Turkey Participation banks, have adopted the principle of interest free in their activities and regulated their workflows in this regard. The research initially examined the economic system in Turkey and QISMUT (Qatar, Indonesia, Saudi Arabia, Malaysia, United Arab Emirates, Turkey), and then the banking systems of these countries were described. Besides, the Islamic banks in these countries and the financial sizes of the participation banks in Turkey were comparatively examined. This research aimed to identify whether the Participation banks in Turkey and the Islamic banks in QISMUT countries were financially active. The research used Data Envelopment Analysis (DEA), Malmquist Total Factor Productivity Index (MTFVE) and Super Efficiency models in a holistic manner. Islamic Banks in each country were chosen as decision units during data analysis. The analysis period included 2012-2017 data. Input variables were determined as Total Assets and Total Equity; whereas output variables as Total Income and Net Profit. The analysis was carried out separately under constant return to scale (CCR) and variable return to scale (BCC). The research analysis and results revealed that the number of banks that reached the efficiency score was identified to be much lower than those that did not reach considering all of the years (2012-2017). The research results also suggested that Islamic banks in the examined countries and years generally worked on low performance and inappropriate scales.