Ahmet Rıfat Efendi`nin ahlâk anlayışı

Abstract

Ahlâk; insanların mutluluğunu amaçlayan, onların siyasi, toplumsal ve kişisel hususlarda davranışlarını belirleyen bir ilimdir. Bu nedenle her dönemin şartları ve muhatapları doğrultusunda o dönemin âlimleri tarafından birçok ahlâk kitapları, risaleler, şerh veya haşiye türü eserler yazıldığı görülmektedir. Sözü edilen o âlimlerden birisi de son dönem Osmanlı âlimlerinden Ahmet Rıfat Efendi'dir. Bu çalışmada Tanzimat Döneminde yaşamış olan Ahmet Rıfat Efendi'nin ahlâk anlayışını kaleme almış olduğu Bergüzâr-ı Ahlâk adlı eseri bağlamında ortaya koymaya çalıştık Ahmet Rıfat, Bergüzâr-ı Ahlâk'da ahlâk, akaid ve muamelata dair konuları işlemiş, ahlâkın teorik boyutunu oluşturan nefs ve güçlerini, insanın hayatının devamı için gerekli gördüğü bu güçlerin itidal, ifrat ve tefrit noktasında kullanılmasıyla ortaya çıkan fazilet ve reziletlerden bahsetmiştir. Ayrıca pratik ahlâkın konusu olan aile ahlâkının ev idaresi ve adâb-ı muaşeret gibi insanın normal yaşantısında büyük önem arz eden konuları da detaylı bir şekilde işlemiştir. Çalışmamıza önemli bir kaynak oluşturan Bergüzâr-ı Ahlâk, İslam ahlâk felsefesine dair her ne kadar kendinden önce yazılmış eserlerden esinlenmiş bir muhteva görüntüsü veriyorsa da gerek dil ve uslûbu gerekse konuları ele alış tarzına yansıyan kısa ve öz anlatımı gibi hususları dikkate alındığında eserin özgün nitelikler taşıdığı görülmektedir

Morals is a science which aims the happiness of people and determines their behaviors in political, social and personal matters. Therefore, in the line of accordance with the conditions interlocutors of each period, it is seen that many moral books, booklets, commentary or sashiyah type works were written by the scholars of that period. One of the mentioned scholars is Ahmet Rıfat Efendi who is known for being one of the last Ottoman scholars. In this study, we tried to put forward the moral understanding of Ahmet Rıfat Efendi who lived in the Ottoman Tanzimat reform era in the context of his work called `Bergüzʼar-ı Ahlâk`. Ahmet Rıfat; processed the issues related to morals, creed and proceedings, mention to desire and its forces which forms the theoretical dimension of the morals, the virtues and disgracefullness that arise from the use of these forces, which are necessary for the continuation of human life, at the point of sobriety, ifrat and tephrite. In addition, family ethics which is the subject of practical ethics, such as home administration and adâb-ı muaşeret, which has great importance in the normal life of human beings, has elaborated in detail. Although Bergüzâr-ı Moral, which constitutes an important source for our study, gives the appearance of a content inspired from the works written before itself, it is seen that the work has original characteristics when considering the language and style and the short and concise expression which is reflected in the way of handling the subjects.