Kur`ân`da insan ve üstünlük

Abstract

Bu çalışmada insan ve üstünlük ilişkisinin Kur'an çerçevesinde bir değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışmamız giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde öncelikle üstünlük lafzı incelenerek Kur'an ayetleri çerçevesinde üstünlük olarak algılanabilecek sözcükler tespit edilmiştir. Bu sözcüklerin insanlar arasındaki herhangi bir üstünlüğü ifade etmede kullanılıp kullanılamayacağına bakılmıştır. Bu kelimelerin, kullanıldığı ayetler bağlamı ile irdelendiğinde insanlar arasında bir üstünlük durumunu değil farklılığı ifade etmede kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. İnsanlar sahip oldukları maddi ya da manevi fazlalık veya farklılıkları diğerlerine karşı üstün olma durumu olarak değerlendirebilmektedirler. Kur'an'da bu farklılık ya da fazlalıkların insanları birbirinden üstün kılmayacağı ifade edilirken hakiki manadaki üstünlüğün ancak Allah'ın belirlediği kriterlere ulaşma yoluyla elde edilebileceği ise ikinci bölümün temel konusudur. Bunun yanı sıra insanlar arasında kabul görmüş ancak hakiki manada karşılığı olmayan yanlış bir üstünlük tasavvuru da yine Kur'an ayetlerinden yola çıkılarak çalışmamızın üçüncü bölümünde eleştirilmiştir. Kur'an'ın bu konudaki eleştirilerinin hedefinde; mal çokluğu, evlat ve taraftar sahibi olma, nesep-soy, ilim sahibi olma, gelenek ve görenekler, makam-mevki ya da güç-iktidar, sosyal statü veyahut ruhbanlık gibi yollarla üstünlük iddiasında bulunan insanlar gelmektedir. Netice olarak Kur'an ayetleri üzerinden yaptığımız tespit neticesinde insanlar arasında mutlak manada bir üstünlüğün söz konusu olmadığını söylemekle beraber, insanların farklı şekillerde elde ettikleri nimetler vasıtasıyla mukayyet alanlarda diğerlerine göre konum olarak daha ileri seviyede olabildiklerini söyleyebiliriz.Anahtar Kelimeler: Kur'an, Tefsir, Üstünlük, Farklılık

In this study, an evaluation of the relationship between human and superiority was made within the framework of the Qur'an. Our study consists of three main parts. In the first chapter, firstly the words of superiority are examined and the words that can be perceived as superior in the frame of Quranic verses have been determined. Whether these words can be used to express any superiority among people has been examined. It is concluded that, these words, when used in the context of the verses are used to express the difference between people is not a state of superiority. People are able to evaluate the material or spiritual surpluses or differences that they possess as being superior to others. While it is stated that these differences or redundancies in the Qur'an will not make people superior to each other, while the superiority in the real sense can only be achieved through the achievement of the criteria determined by Allah, which is the main subject of the second part. Besides these, in the third part of the study, based on the verses of Qur'an, fact that the superiority criteria that are being accepted by man, cannot be accepted in real sense is also criticized. The main criticism of Qur'an in this sense targets the people who claims superiority via multiplicity of goods, adoption of children and progeny, generosity, knowledge, customs and traditions, office-position or power-power, social status or spirituality. As a result, we can say that there is no superiority between people in the Quran as a result of our determination, but we can say that people can be more advanced in comparison areas than others by means of the blessings they obtained in different ways.Keywords: Qur'an, Tafseer, Superiority, Difference