Öğretmenlerin okul yöneticilerinin kullandıkları örgütsel güç kaynaklarına ilişkin algıları ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmada okul yöneticilerinin kullandıkları örgütsel güç kaynakları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmanın evrenini, 2018-2019 Eğitim-Öğretim yılında Kahramanmaraş ili merkez ilçelerinde (Onikişubat, Dulkadiroğlu) bulunan kamu ilkokulu, ortaokulu ve liselerinde görev yapan öğretmenler, örneklemini ise evren içerisinden küme örnekleme yöntemiyle seçilen 460 öğretmen oluşturmuştur. Araştırma verilerinin toplanması amacıyla `Okullarda Örgütsel Güç Ölçeği`, `Örgütsel Adalet Ölçeği` ve araştırmacı tarafından geliştirilen `Kişisel Bilgi Formu` kullanılmıştır. Veri analizi için aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri belirlenmiş, değişkenlere ilişkin alınan puanların demografik değişkenler bakımından farklılaşma durumunu belirlemede t-Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) testi, anlamlı bulunan F değerinde fark olan grupları belirlemede ise Scheffe ve LSD testlerinden yararlanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek için korelasyon, örgütsel güç kaynaklarının örgütsel adaleti ne düzeyde yordadığı¬nı belirlemek için de çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin, okul yöneticilerinin kullandıkları yasal güç, ödül gücü, uzmanlık gücü ve karizma gücüne ilişkin görüşlerinin yüksek, zorlayıcı güce ilişkin görüşlerinin düşük düzeyde olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin, okul yöneticilerinin kullandıkları örgütsel güç kaynaklarına ilişkin görüşlerinin cinsiyet, okul türü ve hizmet süresi değişkenleri bakımından farklılaştığı, eğitim durumu değişkeni bakımından farklılaşmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Öğretmenlerin, örgütsel adalet algılarının ise yüksek düzeyde olduğu bulunmuştur. Öğretmenlerin, örgütsel adalet algıları cinsiyet, eğitim durumu ve hizmet süresi değişkenleri bakımından farklılaşmazken, okul türü değişkeni bakımından farklılık göstermiştir. Araştırmanın bir diğer sonucu olarak ödül gücü, uzmanlık gücü ve karizma gücünün öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile pozitif; zorlayıcı gücün ise negatif ve anlamlı bir ilişki gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca dağıtımsal adalet üzerinde ödül, karizma gücünün ve zorlayıcı gücün; işlemsel ve etkileşimsel adalet üzerinde ise yasal güç hariç diğer güç kaynaklarının anlamlı birer yordayıcı oldukları tespit edilmiştir. Araştırma sonunda liselerde görev yapan öğretmenlerin örgütsel güç kaynaklarına yönelik görüşlerinin olumsuz olmasının ve öğretim kademesi yükseldikçe öğretmenlerdeki örgütsel adalet algısının azalmasının nedenlerini belirlemeye yönelik çalışmalar yapılabileceği şeklinde öneriler getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Okul Yöneticisi, Örgütsel Güç Kaynakları, Örgütsel Adalet

This study attempts to identify the relationship between organizational power sources used by school administrators and teachers' perceptions towards organizational justice. Having a relational survey model, the population of the study consisted of teachers working at state primary, secondary and high schools located within the central districts of Kahramanmaraş (Onikişubat, Dulkadiroğlu) during the 2018-2019 academic year. The sample held a total of 460 teachers who were selected by cluster sampling method. The study employed `Organizational Power Scale at Schools`, `Organizational Justice Scale` and `Personal Information Form` developed by the researcher. Arithmetic mean and standard deviation values were determined for data analysis; t-Test and One-Way Analysis of Variance (ANOVA) test were used to determine how the scores vary across demographic characteristics, and Scheffe and LSD tests to identify the groups with a significant F value difference. Correlation analysis was also used to determine the relationship between the variables, and multiple regression analysis to analyze the extent to which organizational power sources predict organizational justice. The findings revealed that teachers had a high level of perception towards the legitimate power, reward power, expertise power and referent power used by the school administrators, while their perceptions towards school administrators' use of coercive power were low. A statistically significant difference was identified across teachers' views on the power sources used by the school administrators in terms of their gender, type of school and seniority, yet no significant difference was noted across their educational status. The findings also suggested that teachers' perceptions towards organizational justice were at a high level. Whereas teachers' perceptions of organizational justice did not vary across their gender, educational status and seniority, a significant difference emerged in terms of type of school. Besides, there was a positive relationship between reward power, expertise power and referent power and teachers' perceptions towards organizational justice, while a negative and significant relationship was found between coercive power and their organizational justice. On the one hand, the reward power, referent power and coercive power were determined to be significant predictors of distributive justice; on the other hand, all the other power sources except for legitimate power were found to significantly predict procedural and interactional justice. Based on the findings, various recommendations were provided related to conducting studies on determining the reasons for high school teachers' negative views towards organizational power sources and the decrease in teachers' perceptions of organizational justice as their educational status increases.Key Words: School Administrator, Organizational Power Sources, Organizational Justice