Onkoloji-hematoloji hemşirelerine uygulanan kısa ve uzun süreli merhamet yorgunluğu dayanıklılık programı`nın yaşam kalitesi, algılanan stres ve psikolojik dayanıklılık üzerine etkisi

Abstract

Amaç: Bu çalışma, onkoloji-hematoloji alanında çalışan hemşirelere kısa süreli ve uzun süreli `Merhamet Yorgunluğu Dayanıklılık Programı`nın uygulanması sonunda hemşirelerin merhamet yorgunluğu, tükenmişlik, merhamet memnuniyeti, algılanan stres ve psikolojik dayanıklılık üzerine etkisini belirlemek için randomize-kontrollü, uzunlamasına girişimsel ve programa yönelik görüş ve önerilerini belirlemek amacıyla nitel olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini iki özel, bir üniversite hastanesinde çalışan toplam 125 onkoloji-hematoloji hemşiresi oluşturmuştur. Hastaneler, kura ile randomize bir şekilde deney I (kısa süreli), deney II (uzun süreli) ve kontrol gruplarına atanmışlardır. Ölçümler, ön-test, son-test, 3. ay, 6. ay ve 1. yılda yapılmıştır. Primer araştırma hipotezleri çok düzeyli modeller (Multilevel Models/MLM) ile test edilmiştir. Programa katılan 24 hemşire, nitel bölümün örneklemini oluşturmuştur. Nitel verilerin değerlendirilmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bulgular: Kısa ve uzun süreli eğitim alan ve kontrol grubundaki hemşirelerin merhamet yorgunluğu, tükenmişlik, algılanan stres ve psikolojik dayanıklılık puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır( p>0.05). Kısa süreli ve uzun süreli eğitim alan gruptaki hemşirelerin merhamet memnuniyeti puan ortalamaları kontrol grubundakilere göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Hem kısa hem uzun süreli eğitim alan gruptaki hemşirelerin merhamet memnuniyeti puan ortalamaları kontrol grubundaki hemşirelerin ön-test puan ortalamalarına göre 6. ay ve 1. yıl ölçümlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde daha yüksek olarak saptanmıştır(p<0.05). Nitel çalışmadan, 'farkındalık', 'başkaları için değil, benim için', 'bir tek ben değilim', 'baş etme, 'eğitimin niteliği' ve 'eğitime katılımda ikilem' olmak üzere altı tema elde edilmiştir. Sonuçlar: Bu çalışmada, uzun süreli ve kısa süreli eğitimin; hemşirelerin merhamet yorgunluğu, tükenmişlik, algılanan stres ve psikolojik dayanıklılık üzerine etkisi olmadığı ancak her iki yöntemin merhamet memnuniyeti üzerine etkili olduğu belirlenmiştir. Randomize-kontrollü yöntemle, bir yıla kadar izlemi de içererek ilk kez yapılan bu eğitimin etkisini ortaya koyan yeni çalışmalar önerilebilir. Anahtar Sözcükler: Onkoloji-hematoloji hemşiresi, merhamet yorgunluğu, tükenmişlik, merhamet memnuniyeti, algılanan stres, psikolojik dayanıklılık, merhamet yorgunluğu dayanıklılık programı, nitel çalışma

Objective: This study was carried out as randomized-controlled, longitudinal interventional to determine the effect of compassion fatigue, burnout, compassion satisfaction, perceived stress and psychological resilience of nurses after applying the 'Compassion Fatigue Resiliency Programme'. It is also planned qualitative study to determine opinions and recommendations about programme. Method: The sample of the study consisted of 125 oncology-hematology nurses working in two private, one university hospitals. Hospitals were randomly assigned to experiment I (short term), experiment II (long term) and control groups. Measurements were made at pre-test, post-test, third month, sixth month and first year. Primary research hypotheses were tested with multilevel models (MLM). A total of 24 nurses, who participated in the training, formed the sample of the qualitative part Content analysis method was used to evaluate the qualitative data. Results: There was no statistically significant difference between the mean scores of compassion fatigue, burnout, perceived stress and psychological resilience of the nurses in the short-term, long-term and control groups. The mean compassion satisfaction score of the nurses in the short-term and long-term education group was statistically significantly higher than nurses in the control group. The mean compassion satisfaction scores of the nurses in both the short and long-term education groups were statistically significantly higher in the sixth month and first year follow-up measurements than the pre-test mean scores of nurses in control group. Six themes were obtained from the qualitative study: 'awareness', 'not for others, for me', 'I am not the only one', 'coping', 'the quality of education program' and 'dilemma for participation in education program'. Conclusion: In this study, it was determined that there was no effect of long-term and short-term education on compassion fatigue, burnout, perceived stress and psychological resilience of nurses, but these two educations were effective on compassion satisfaction. It is the first study with randomized-controlled method, including the follow-up of up to a year. Doing new studies that are revealing the the effect of this education can be suggested. Keywords: Oncology-haematalogy nurses, compasson fatigue, burnout, compassion satisfaction, perceived stress, resilience, qualitative study