Bir karar sorunu olarak işletmelerin kuruluş yerinin seçimi ve karşılaşılan güçlükler

Abstract

- i - ÖZET Kuramsal ve bilimsel oları bir komi ele alındığında, © gü ne kadar ne biçimde incelenmiş ve/veya formül® edilmiş olsa da onun araştırmasının yapılması gerekli olur. Bu çalışmada `Sanayi min Kuruluş Yeri, Seçimi, Sorunu** ele alınmıştır. Çalışma ile ilgili literatür 1800* lere doğru geriye gider, Kuşkusuz o zamanlarda kuruluş yeri problemleri, yatırım modelleri ve karar sorunları olarak formüle edilmiş ve düşünülmüş değildir, Yakın zamanlarda matematik ve yöneylem araştırması alanla- rında geliştirilen yöntemler ve teknikler, kuruluş yerinin seçi mi sorunlarına da uygulanabilmektedir. Fakat pratikte gerekli olan ayrıntılara değinmeden onların açıklanması simgelerle yapılmakta dır. Kuruluş yeri seçimi kararlarıyla ilgili, önde gelen çalışma ların çok yararlı olacağı söylenemez. Bu çalışmada yararlı olan literatür incelenmiş, kolay yola gidilmemiş aynı şekilde simgeler yoluyla aşırı derecede model for- mülasyonu üzerinde durulmamış, sorunlar ve modeller açıklığa kavuş turulmaya çalışılmıştır. Girişimlerin gelişiminde uygun yer seçi mi üretim koşulları açısından çok önemli rol oynamaktadır. Bu ko nu her ne kadar geniş ölçüde işletme ekonomisi sorunlarını ilgi lendirmekte ise de, diğer sorun alanlarında olduğu gibi, Öncül ça-- İİ - lışmalarm makro ekonomistler tarafından yapıldığı görülmektedir. Ter seçimi soranlarının işletmeciler tarafından ele alınması an- cak yakın zamanlarda olabilmiştir* Bununla beraber, işletme eko nomisinin matematiksel yönünde yer seçimi sorusunda önemli rol oy namaktadır. Fakat şunu da belirtmek gerekir. Kuruluş yeri seçimi problemi ele alındığı zaman ilgili kararların hepsi, plân modelle rinin çok yüksek derecede karmaşık olmasını gerektirmez. Kimi za man projenin başarılı olması için ticaret hayatına katılacak olan firmanın o bölgede hiçbir temsilcisi olmayışı yeterli görülebile cektir. Çalışmanın amacı `Yerleşim Sorunu`nu incelemek, soruna bi limsel kurallara dayalı bir yenilik getirmek re mevcut bilimsel bulgulara özgün katkılarda bulunmaktır. Bu, amaçla yapılan bilim sel inceleme ve araştırmalar üç bölümde toplanmıştır: Birinci bölümde, yerleşim sorunu tanıtılmıştır. Sorunun sı nırları, tanımı, nitelikleri ve sınıflandırılmaları incelenerek, yerleşim yerine etkiyen etmenler saptanmıştır. İkinci bölüm, literatürde yer almış olan en iyi kuruluş yeri seçimi yöntemlerini taramaya ayrılmıştır, özellikle geleneksel Ste- iner-¥eber modeli özetlenmekte, Isarâ re H®ses»in katkıları belir tilmektedir. Çağdaş kuruluş yeri seçimi modellerinin en önemlile ri özeU biçiminde sunulmakta ve doğrusal ulaştırma modeli sayısal bir Örnekle açıklanmaktadır.- İlî - Üçüncü bölümde, bütün sanayi İşletmelerinde geçerli olan bir model karın max yapılabilmesi için `karma-tamsayılı doğrasal en iyileme taodeli1* olarak verilmektedir.