Finansal analiz, planlama ve bir uygulama

Abstract

-vl- ÖZET Bir işletmenin faaliyet sonuçlarını ve mali bünyesini değerlen dirmek için yapılan çalışmaya f inansal analiz, işletmenin gelecekte meydana gelebilecek fon ihtiyaçlarının tahmini için yapılan çalışma ların tümüne de f inansal planlama denilmektedir. Finansal Analiz ve Planlama (FAP) çalışmaları, işletmenin elde ettiği sonuçların değer lendirilmesinde, işletmenin zayıf ve kuvvetli yanlarının belirlenerek geleceğinin şekillendirilmesinde hayati önem taşımaktadır »İşletmenin mali bünyesi, işletmenin üretim, satınalma ve pazarlama gibi tüm fonk siyonlarını doğrudan etkileyeceğinden, FAP* in çok iyi anlaşılması ve işletmenin yapısına uygulanması gerekmektedir. Bu çalışmada, Finansal Analiz ve Planlama (FAP) konuları bilgi sayar desteğiyle incelenmiştir, Bu amaçla FAP konuları, Lotus 1-2-3 paket programının hücresel yapısına uygun olarak ele alınmış ve ilaç endüstrisinde faaliyet gösteren bir işletmeye uygulanmıştır. Çalışma, `Finansal Analiz Teknikleri`, `Finansal Planlama Teknik leri` ve `Uygulama` olarak 3 ana bölüme ayrılmıştır. `Finansal Analiz Teknikleri` bölümünde ilk olarak `Mali Tablo lar` ele alınmaktadır »Mali Tablolar Bölümü' ne, mali tabloların yapısı özellikleri ve çeşitlerinin anlatılmasıyla girilmiştir »Daha sonra, şirketin temel mali tablolarından olan Bilanço ve Kâr-Zarar Tablola rı, bu tabloları oluşturan maddelerin kısa açıklamalarıyla verilmiş- tir»Yine,bu bölümde, bir işletmenin temel mali tablolarından sayaca ğımız, ve mali analiz için mutlaka gerekli olan, Fon Kaynak ve Kulla nım Tablosu ile İşletme Sermayesi. Değişim Tablosu üzerinde durulmuş- tur*Bu bölümde incelenen tüm konular lotus 1-2-3'ün hücresel yapısı na uygun nitelikde hazırlanmıştır» Faaliyet Hacmi ve Kâr olarak adlandırdığımız, Finansal Analiz Teknikleri Bölümü' nün ikinci kısmında, işletmelerin en önemli hedefi sayılabilecek kâr ile faaliyet hacimleri arasındaki ilişkiler ince lenmeye çalışılmıştır. Bu tür bir analiz dinamik bir yapıdadır, çünkü bu analiz yardımıyla geçmişin olduğu gibi, işletmenin geleceğinin de kâr yapıp-yapmama potansiyeli incelenmektedir. Nitekim, işletme yöne ticilerinin uzun vadeli planlama çalışmalarında, bu analizin rolü çol<-vii- büyüktür.Bu bölümde yapılan çalışmalarda da temel amaç `Başabaş Ana lizi` olarak adlandırabileceğimiz bu analiz türünü, Lotus 1-2-3 'ün hücresel yapısına uydurmak olmuş tur. Konular bu amaca uygun olarak işlenmiş, formüller bu yapı çerçevesinde geliştirilmiştir* Faaliyet Hacmi ve Risk Bölümü 'nde incelenen konular da dinamik bir nitelik taşımaktadırlar, Çünkü bu bölümde, şirketin mevcut potan siyel riski üzerinde durulmakta, ve işletmelerin satışlarında meyda na gelen değişikliklerin kâr ve mali bünye üzerinde ne gibi etkiler meydana getireceği araştırılmaktadır.Bir risk ortamında faaliyet gösteren işletmeler için bu analizin önemi büyüktür.îşletmenin için de bulunduğu risk sınırları bilindiği takdirde, geleceğe ait plan ve tahminler daha doğru olarak yapılabilmekte, ve sonuçlarla ortaya çı kan sapma miktarları azalmaktadır»Çalışmanm tümünde olduğu gibi buradaki amaç da, bu analiz türünü Lotus l-2--3'ün özelliklerine uydur mak olmuş ve konular bu çerçevede incelenmiştir. Oranlar Yardımıyla Analiz, işletmenin bilanço ve kâr-zarar tab losu gibi iki mali tablosu arasındaki ilişkilerin incelenmesi ve yorumlanması esasına dayanmaktadır. Bu analiz türü statik bir yapıda olupjyeterli sayıda oranla anlamlı sonuçlar üretilmesi anlamına gel mektedir. Ancak, oranlar da tek başlarına anlamlı olmayıp; analizcinin elde ettiği bu rakamları geçmiş senelerdeki ve içinde bulunduğu sek tördeki diğer işletmelerin değerleriyle karşılaştırarak, işletmenin içinde bulunduğu f inansal pozisyonu saptaması gerekir. Bu bölümde ya pılan çalışmalarda, oranlar likidite, kaldıraç, faaliyet ve kârlılık oranları başlıkları altında 4 gruba ayrılmış ve incelenmiştir. Bölü mün sonunda verilen Du Pont Metodu yardımıyla, işletmelerin f inansal problemlerini kaynağından itibaren adım adım takip etmeleri sağlan mıştır. Yine bu bölümde Lotus 1-2-3 konuları şekillendiren önemli bir etmen olmuştur.. Finansal Analiz Teknikleri Bölümü' nün son kısmında Sermaye Mali yeti konusu üzerinde durulmuştur. Bilindiği gibi, finans yöneticisinin temel görevi, işletmenin sürekliliğini sağlayacak fonları en uygun ve en ucuz şekilde temin etmek ve bunları en verimli şekilde kullanmak tır »Yapılan tüm analiz ve planlamalar temelde hu amaca hizmet etmek tedir. Bu bölümde yapılan çalışmalarda, işletmenin yapacağı planlar ve-viii- uzun vadeli yatırımlar için önemli `bir önkoşul teşkil eden sermaye maliyeti, borç maliyeti ve özsermaye maliyeti olarak İki kısma ayrıl mıştır »Borç maliyeti ve özsermaye maliyetinin özellikleri »yapıları incelenmiş ve sermaye maliyetine bu iki değerden yararlanılarak ulaşılmıştır »Bu bölümde de, Lotus 1-2-3 yapılan çalışmalara temel teşkil etmektedir» Çalışmanın ikinci bölümü, Pinansal Planlama Teknikleri* dir »Bilin diği gibi işletmeler risk ortamında çalışmaktadırlar »Bu nedenle, iş letmeler gelecekte meydana gelebilecek bazı olayların işletmenin f inansal yapısında oluşturacağı etkileri bilmek istemektedirler »Bu nokta da, planlama çalışmaları gelecekteki belirsizliklerin gideril mesine yardımcı olmaktadır »Ancak, planlama geleceği tahmin etmek de ğildir; planlama, yönetici kadro tarafından işletmenin geleceğinin inşa edilmesidir »Finansal Planlama» nm sayesinde işletmeler mali kriae düşmekten kurtulmakta ve fon giriş ve çıkışları arasındaki den geyi sağlayarak faaliyetlerini devam ettirebilmektedirler »Bu bölümde yapılan çalışmalarda, planlamanın yukarıda bahsedilen bu özellikle rinden dolayı, öncelikle planlamanın esasları ve bütçeleme sistemi üzerinde durulmuş tur »Daha sonra Uzun Vadeli Pinansal Planlama' da kullanılan tekniklerin incelenmesine geçilmiştir »Kısa Vadeli Pinan sal Planlama 'nın, tamamen işletme içi politikalara bağlı olduğundan, üzerinde fazlaca durulmamış, ancak teknik hakkında kısaca bilgi veril miştir» Çalışmanın, son bölümü olan Uygulama kısmında, bir ine i ve ikinci bölümde üzerinde durulan Analiz ve Planlama Teknikleri, seçilen şir kete uygulanmıştır »Bu bölümde ilk olarak, ilaç endüstrisinde faaliyet gösteren şirketin 1985 ve 1986 yıllarına ait kâr-zarar tabloları ile bilançoları karşılaştırmalı bir şekilde verilmiş, ve bu iki sene için de bu tablolarda meydana gelen önemli değişiklikler açıklanmıştır.Bu bölümde ayrıca, Fon Kaynak ve Kullanım Tablosu ile İşletme Sermayesi Değişim Tabloau oluşturularak, iki sene içinde fonların hangi kaynak lardan sağlandığı ve nerelere yatırıldığı incelenmiştir. Uygulama'nın ikinci bölümünde, şirketin faaliyet hacmi ile kârı arasındaki ilişki leri incelenmiştir ».Şirketin iki senelik bilanço ve kâr-zarar tablo larından yararlanılarak, Başabaş Analizi yapılmıştır. Analiz içinde hesaplanan üretim, faaliyet ve işletme başabaşı değerleriyle hangi-IX- faaliyet hacimleri içinde, hangi kâra ulaşıldığı saptanmıştır. Uygula manın üçüncü bölümünde ele alınan konular, faaliyet hacmi ile risk arasındaki ilişkileri kapsamaktadır »Kısaca bu analiz türüne Kaldıraç Analizi, de denmektedir. Bu bölümde şirketin 1986 yılında gerçekleştir diği satış hacmi esas olarak ele alınmış, ve bu satışların %10,%20 ve 900 artması ile %10 azalması durumunda kâr da meydana gelebilecek değişimler ine elenmiştir. Uygulamanın dördüncü bölümünü, Oranlar Yar dımıyla Finansal Analiz teşkil etmektedir.Bu amaçla, şirketin iki senelik mali tabloları esas alınarak, Finansal Analiz Teknikleri Bölü mü' nde verilen ayırıma uygun olarak oranlar tanımlanmış ve bulunan değerlerin işletme açısından yorumları yapılmıştır.Likidite oranla rı olarak cari oran ve likidite oranı jKaldıraç Oranları olarak borç oranı, faizleri ödeme gücü, uzun vadeli borç/uzun vadeli kaynak, cari borç/toplam borç, kısa vadeli banka kredileri/kısa vadeli borçlar j Faaliyet Oranları olarak alacak devir hızı, tahsil süresi, stok devir hızı, stok ömrü, sabit kıymet devir hızı,özsermaye devir hızı;Kârlılık Oranları olarak katkı payı yüzdesi, emniyet mar jı, işletme sermayesi devir hızı, işletme sermayesi oranı, satış kârlılığı, aktif devir hızı, borç özsermaye oranı, borç maliyeti ve ortak kârlılığı incelenmiştir,. Bu bölümde ayrıca şirket için Du Pont Diyagramı oluşturulmuş, ve di yagramın tepe noktasında bulunan Özsermaye Kârlılığı kaleminin 1985 ve 1986' da aldığı değerler bulunmuştur.Diyagram sayesinde, bu değerde meydana gelen değişmelerin hangi kalemlere bağlı olduğu kolaylıkla izlenebilmektedir. Uygulamanın beşinci bölümünde şirketin sermaye ma liyeti incelenmiştir.Bu amaçla sermaye maliyeti, borç maliyeti ve öz sermaye maliyeti olarak ikiye ayrılmış; şirket için sermaye maliyeti bu iki değerin ağırlıklı ortalaması alınarak bulunmuştur. Uygulamanın son bölümünü Finansal Planlama çalışmaları oluşturmaktadır.Bu bölüm de hem finansal planlama teknikleri ve hem de çeşitli istatistik teknikler kullanılmıştır.Öncelikle, şirketin 1977-1986 yılları arasın da gerçekleşmiş net satış rakamlarından yararlanılarak, 1987 yılma ait net satışları Zaman Serisi Analizi Yöntemi *yle tahmin edilmiştir. Ancak, tahmine geçmeden önce «Zaman Serisi Analiz.! - En Küçük Kareler MetoduMnun yapısı ve uygun fonksiyon seçilmesi ile ilgili kurallar-X- JL üzerinde durulmuştur »Daha sonra `bulunan `bu tahmini satış rakamından yararlanılarak, `Satışların Yüzdesi` ve `Oranlar Yöntemi` yardımı ile şirketin 1987 yılına ait Proforma Kâr-Zarar Tablosu ile Proforma Bi lançosu oluşturulmuş ve şirketin 1987 yılına ait fon gereksinimi saptanmıştır.