Frank O`Hara: A poet of the New York school

Abstract

- 119 - FRANK O'HARA: BİR NEW YORK ŞAÎRÎ 1940'lx yıllarda New York'ta ortaya çıkan Soyut Dışa vurumcu Resim akımı bu kentte çeşitli sanat dallarının atı lımcı öncülerini biraraya toplayan bir çekirdek oluşturdu. 1950'lerin sonu ve 1960'larda ise bu akımın sanat anlayışı ve yöntemlerinden esinlenen ve şair Frank O'Hara'nın' bir ba kıma önderliğini yaptığı New York Şiir Ekolü doğdu. O'Hara'nın şiirlerini konu alan bu çalışmada sanatçının şiir anlayışı, bu anlayışın oluşumundaki önemli etkenlerin katkıları ince lendi. Söz konusu etkenler başlıca şairin kendi kişiliği, et kilendiği birtakım yazınsal kaynaklar, ve resim sanatından şiire uyguladığı yöntemler olarak belirlendi. 1926'da Baltimore'da dünyaya gelen Frank O'Hara Harvard Üniversitesini bitirdikten sonra New York'a yerleşti, ve Çağ daş Sanat Müzesi'nde çalışmaya başladı. Hayatını kazanmak için çeşitli sanat dergilerine resim üzerine eleştiriler ya zan O'Hara'nın şiirle tanışıklığı daha üniversite sıralarında başlamıştı. Kısa sürede New York sanat çevresine girmeyi ba- saran O'Hara ile yine Harvard mezunu olan John Ashbery ve Kenneth Koch, aralarına New York'ta tanıdıkları James Schuyler' m da katılmasyıla New York Şiir Ekolü'nü olu Kendi ülkesinin ve Anglo-Sakson geleneğinin şairlerin den çok' Fransız Gerçeküstü ve Dada akımları ile Apollinaire, Reverdy ve Mayakovsky gibi çağdaş Avrupalı şairler üzerinde- 120 - ilgisini yoğunlaştıran O'Hara, kullandığı şiir dilinin yalın lığı ve güncelliği ile Amerikan şiir ustaları Whitman ve Williams'a yakınlaşır. Şairin 1966'da bir trafik kazası sonu cu ölmesiyle New York değerli bir sanatçısını yitirirken O'Hara'yı izleyen birçok ikinci kuşak New York şairi onun en güzel örneklerini verdiği şiir türünü değişik yönlerde geliş tirmeyi amaçladılar. O'Hara'nm kişiliğini belirleyen başlıca öğeler kent hayatına bağlılığı, eşcinselliği ve üstün bir estetik anlayı şına sahip olmasıdır. Soyut Dışavurumcu akımın vurguladığı birtakım öğeleri ve yöntemleri benimseyen O'Hara bunları şii re uygulamak için deneysel çalışmalar yaptı. Bu uygulamalar O'Hara'nm şiirine Gerçeküstü resimden kaynaklanan imgeleme, resim-şiir ortak ürünleri ve resim üstüne şiir denemeleri bi çiminde yansıdı. Postmodernist sanat anlayışının sanat eseri ni bir nesne olarak değil, bir süreç olarak görmesi, resim alanında Soyut Dışavurumcu akımın en çarpıcı yeniliği `devi- nim-resim` (action painting) ile kendini gösterdi. Aynı anla yışı şiire uygulayan O'Hara, şiirde bir yandan temel düşünsel ilkelere dayanan tutarlılık kavramına karşı çıkmış, öte yan dan gönderge öğelerini olabildiğince azaltarak anlatımını so yutlama yönüne gitmiştir. O'Hara geniş bilgi ve kültürüne karşın sanatta akade- mizmi tutmaz. Ağırbaşlı, tumturaklı içerik ve anlatıma karşı dır. Şiirlerinin konusu hemen tümüyle kendi kişisel yaşantı, duygu ve deneyimlerinden kaynaklanır. Bununla birlikte O'Hara şiirde `itirafçı` ya da `öğretici` bir amaca sapmaz. Postmo dernist sanat anlayışı doğrultusunda şiiri bir oluşum olarak- 121 - gören O'Hara için geçmişin anıları ya da geleceğin beklenti leri değil, yaşanılan an önemlidir. Şiir bu ortamda gerçekle şen bir olgudur ve şimdiki zaman içindeki oluşumu önemlidir. Bu oluşum ise, geçmişle ilişkisi ne olursa olsun şimdiki za manın ürünüdür ve tümüyle gerçektir. Sanatta gerçek en büyük değeri oluşturur. Bu yüzden O'Hara şiirin gerek içeriğinde gerekse anlatımında her tür abartıya, öykünmeye ve yapmacık- lığa karşıdır. İçinde yaşadığı dünyanın kültür birikimini oluşturan birtakım kurum ve öğelere inanmamasına karşın O'Hara tam an lamıyla bir kuşkucu değildir. Hiçbir düşünce ve ideolojinin yanında ya da karşısında yer almak istemez. Yaşamı salt yaşam olarak kabul eder ve sorunlarıyla uğraşmamayı yeğler. Fakat bu, O'Hara'nın sorunlardan habersiz ya da varoluşun tüm acı larına karşı umursamaz kaldığı anlamına gelmez. Tersine, bu acıların bilincindedir ve yaşam sevincine dört elle sarılması da bundandır. Fizikötesi bir dünyaya inanmayan O'Hara varolu şun acılarına karşı tek sığmağı sanatta bulur. Şiiri ise bu acılara kendince karşı koyusunun bir anlatımıdır.