Toplumsal koğuşturma makamı olarak Cumhuriyet Savcılığı

Abstract

-113- ÖZEI Muhakeme makamları, iddia makamı, savurma makamı ve yar gılama makamından oluşur. Muhakeme sonunda verilen hüküm, muhake me makamlarının ortak çalışması ile oluşur. îddia makamı tez ile ri sürerken, savunma makamı antitez ileri sürmektedir. Yargılama makamının vereceği hüküm ise sentezi meydana getirir. Ancak bu sentez sadece yargılama makamının eseri olmayıp her üç makamın ortak eseridir. Muhakeme makamları aracındaki ilişki bakımından üç deği şik sistem bulunmaktadır. îtham sistemi tarafların aktif olduğu ve tarafların delillerine göre yargılama makamının karar verdiği bir sistemdir. Tahkik sisteminde ise tarafların etkinliği kaybol muş, buna karşılık yargılama makamı bütün yetkileri kendisinde toplamıştır. Üçüncü sistem de bu iki sistemin bazı özelliklerinin alınarak oluşturulan karma sistemdir. Karma sistem ile iki sis teminde eksik tarafları tamamlanmak amaçlanmıştır. Bugün ülkemiz de bu sistem uygulanmaktadır. Bu sistemde muhakeme makamları ara sında bir işbirliği sözkonusudur. îddia ferdi iddia ve toplumsal iddia olmak üzere ikiye ayrılır. Ferdi iddia makamını şahsi davaa ve roüdahil işgal eder. Toplum adına iddia faaliyetini de Cumhuriyet savcıları yapmakta dır. Savcılığın kaynağının Fransız hukuku olduğu genellikle ka--114- bul edilmektedir. Ülkemizde Fransız örneğine uygun savcılık teş kilatı 1879 yılında kurulmuştur. Bugün toplum adına iddia faaliyetini Cumhuriyet savcıları yapmaktadır. Cumhuriyet Savcısı iddia çabasını başlatmakta, de vam ettirmekte ve muhakeme sonunda yargılama makamının verdimi ka rarı yerine getirmektedir. Savcılıkda bazı ilkeler geçerlidir. Bunlar hiyerarşik bağlılık, bölünmezlik ve bütünlük, sorumsuzluk ve taraflardan ve yargılama makamından bağımsızlıktır. Ülkemizde savcılar da hakim ler gibi teminata sahiptir. Savcı şahsı itibariyle olmayıp, makam itibari ile taraftır ve bu sebeple savcının reddi sözkonusu değil dir. Ancak doktrinde, hakimlerin yasaklık hallerine benzer durum larda savcıların kendiliğinden çekilmelerinin uygun olacağı sa vunulmuştur. Savcının en önemli görevi haberini aldığı suçlar hakkın da gerekli inceleme ve araştırmayı yapmak ve olayın yargılama ma kamına aktarılıp aktarılmayacağma karar vermektir. îşi bu aşama da bitirecekse `koguşturmama kararnamesi` verecektir, ancak işin yargılanması gerektiği kanaatinde ise düzenleyeceği iddianame ile `kamu davasını` açacaktır. Savcının kamu davası açıp açmamak için yaptığı araştırma ve incelemelere `Hazırlık Soruşturması` denmektedir. Savcının verdimi koguşturmama kararnamesine karşı `hiyer arşik` ve `yargısal` denetim yolları k8bul edilmiştir.-115- Hukukumuzda genel kural kamu davasının mecburiliği ilke sidir. Bunun için savcı kamu davasını açmaya yeter suç şüphesi ile karşılaşır ve yeterli delil elde ederse kamu davasını açmak zorundadır. Bu ilkenin de istisnaları mevzuatımızda düzenlenmiş tir. Kural olarak kamu davası açma tekeli de savcıya aittir. Bu kuralın da istisnaları bulunmaktadır. Savcı kamu davası açmak için başka bir organın iradesine bağlı değildir. Yeterli şüphe gördüğünde kamu davasını kendiliğin den açar. Buna kamu davasının doğrudan doğruya olması denir. Açıl mış bir kamu davasını savcı geri alamaz. Bu ilke kaınu davasının geri alınamaması olarak ifade edilmiştir. Ancak yargılama aşama sında savcının beraat istemesine bu ilke engel değildir. Beraat şeklindeki savcının talebi de iddia faaliyeti kapsamı içindedir.