Türkiye`de 1960`lara kadar sanayileşme sürecinde İş Hukukunun ortaya çıkışı

Abstract

öz Karmaşık toplumlar içinde bir çok yapıyı, kurumu birden barındırmaktadır. Bugün içinde bulunduğumuz ekonomik sistem olan kapitalizm kendisiyle birlikte işçi-işveren mücadelelerini de getirmiştir. Bu mücadele sınıflararası çatışma olarak gözlemlenirken, çatışmanın formel yollarla kendini göstermesi ve giderilmesi hukuksal düzenlemelerle yapılmıştır. Devlet devreye girerek işçi-işveren arasındaki ilişkilerin hukuksal çerçevesini çizer. Fakat bu çerçevenin belirlenmesi bir süreç izler. Türkiye'de işçi-işveren ilişküerinin düzenlenmesi bir tarihi süreçten geçmiştir. Elimizdeki çalışmada Türkiye'de süreç içinde kurumsallaşan işçi-işveren ilişkilerim ele almaktadır. Bu sürecin içinde yer alan olgular tarihsel yaklaşım ile değerlendirilmektedir. Dikkate alınan olgular ise çalışma bağlanımda şunlardır: a) siyasal ortam b) işçi hareketleri c) işçi örgütlenmeleri d) hukuksal gelişmelerle diğer olguların etkileşimi. Bu çalışma bağlanımda 1908 ile 1960 arası ele alınmıştır. Bu yıllararası üç böleme aynştırılmıştır: 1) 1908-1923, İL Meşrutiyet Dönemi, 2) 1923-1946, Cumhuriyet'in Kuruluşu ve Tek Partili Dönem 3) 1946-1960, Çok Partili Dönem. Bu dönemleştirmede siyasal dönemeçler merkeze alınmış görünmekle birlikte bu sınıflandırma aynı zamanda hukuksal dönemeçleri de içermektedir. Hukuk sosyolojisi açısından bu süreç içinde toplumsal değişimlerle hukuksal değişimler arasındaki ilişki tespit edilmeye çalışılacaktır. Yapılan çalışma aslında bugünü anlamaya dönüktür. 111

ABSTRACT Heterogeneous societies include many structures and institutions. Hie capitalist systems that we are living in brought about the labour struggles with itself. Those struggles appeared as class conflicts and were formally regularized and eliminated by means of a law. The state interferes to the employee-employer relations and establish their legal framework but according to a certain procedure. In Turkey also, regulation of labour relations followed a historical process. This present work considers the process of the development of institutional labour relations. The facts of this process are evaluated in historical perspective. The aspects studied in this pamphlet are: a) political background b) labour movements c) labour organizations d)interaction of legal developments and the other phenomena. This work explores the period from 1908 to 1960 which is divided in three parts: 1) 2nd Meşrutiyet Era between 1908 and 1923, 2)Constitution of the Republic of Turkey and Single Party Era between 1923 and 1946, 3) Multi-party Era between 1946 and 1960. Although this division seems to be based on the political turning points it also involve a classifaction of the legal evolutions. In a perspective of sociology of law I tried to determine the connection between social and legal changes. Indeed this study aims to comprehend today's society. IV