1856 İslahat Fermanı`nın tatbiki ve tepkileri

Abstract

oz 1856 Islahat fermanıyla başladığı kabul edilen Islahat dönemi reformları, güçlendirilmiş merkezi yönetimi elinde bulunduran bürokratik elit tarafından projelendirilmiş ve yürütülmeye çalışılmıştır. Yönetimin esas yaklaşımını, ülkenin bütünlüğünün korunması kaygısı teşkil etmiştir. Islahat döneminin en karmaşık ve en yoğun evresini teşkil eden söz konusu döneme geçişte yaşanan siyasi, sosyal ve kültürel sancılar, dönem boyunca bir taraftan çözüme dönük bitimsiz çabaların ateşleyicisi, diğer yandan yeni kriz ve sıkıntıların tetikleyicisi olmuştur. Hızı, günden güne artan ve yoğunlaşan olaylar, ıslahat hareketlerini şekillendirmede geçmiş dönemlerden çok daha belirleyici rol üstlenmiş; aym zamanda devleti ve toplumu, topyekün bir dalgalanmayla yüz yüze getirmiştir. Uygulama süreci, fermanın ilan edilişi gibi yeni tepkilere yol açmış; bu çerçevede başka bir adı modernleşme olan ıslahat ya da reformlar ekseninde yeni oluşumlar ortaya çıkmıştır. Yeni ve örgütlü muhalif hareketler, yönetim anlayışı üzerine getirdikleri güçlü eleştirilerle Türkiye'nin siyasi ve idari yönetim biçiminin evrilmesinin öncüleri olmuşlardır. Uygulamalar karşısındaki farklı duruşlar, ülkenin ve yönetimin geleceğiyle ilgili oldukça geniş bir yelpazeyi içine alan siyasi yaklaşımların doğumunu hazırlamış ve bu çerçevede, kimlik kaybım da içine alacak biçimde derinleşerek gelişen zihniyet ayrışması, yönetim ve düzen temelinde günümüzde de süren ve hala tam olarak aşılamamış tartışmaları beraberinde getirmiştir. Bazen duraksama yaşasa da kesintisiz yürütülen reform girişimleri, yönetici elitin iktidarlarını ve ekonomik kaynaklar üzerindeki denetimlerini muhafaza etme görüntüsüne büründüğü şeklindeki şaibelere rağmen kararlılıkla devam ettirilmiştir. Toplumun, tarihi tecrübeyle yoğrulmuş çok katmanlı sosyal dokusunu yeniden inşa etmesi ve tanımlaması gereken bu hareket, reformları topluma benimsetme konusunda fazla bir çabaya girişmemiştir. Yönetimin çekirdek kadrosu arasındaki iktidar ve nüfuz yarışının bazen katıksız bir menfaat yansı görüntüsü sergilemesi vs. çok sayıdaki dahili etkenlerle, bitmek bilmeyen dış müdahalelerin gölgesi altında yol almaya çalışan reform uygulamalarının, karşılaştığı bütün zorluklara rağmen kısmen de olsa basan sağladığı kabul edilmektedir. m

ABSTRACT The efforts of restructration during the Reformative Era in the late Ottoman history, which is usually accepted to have begun in 1856, had been planned and executed by the bureaucratic elite who controlled the central administration. The most important concern of the Ottoman administration at that time was to maintain the unity of the country. In that period, which is most complicated and intense period with political, economical and cultural problems, new solutions triggered new problems although they solved old ones, thereby causing new crisis. The pase of the events gradually increased in that period which put the state and society face face with general fluctuations in the system. Not only the declaration of the Faraman of Regulations but also its implementation caused reactions which gave rise to some new social formations. The new and organized opposition produced powerful criticism thereby contributing to the evolution of the political and managerial system of Turkey. Different approaches te the implementation of reforms brought about a range of political views which cuased a split of ideology in the very foundation of the system which has yet to be overcome even today. Reforms efforts had been maintained without interruption and with great determination even if there had been periods of accusations targeted at the ruling elite for solidifying their power and control on the economic resources. This reform movement did not do much in getting the larger society internalize and adopt the reforms. It is accepted by the historians that these reform efforts produced partial results as they had been carried under the impact of internal political conflicts and outside pressures. IV