Kentiçi otobüs taşımacılığında hat planlaması ve simülasyonla bir çözüm önerisi

Abstract

oz Günümüz çağdaş kentlerini yaratabilmek hedefi çok geniş bir yelpazede yer alan çok sayıda sorun alanına eğilip, bu alanlarda çok sayıda problemi ele alarak bunları bir bütün halinde tanımayı ve ortak bir perspektiften çözümler üretmeyi gerektirmektedir. Belirlenen her küçük, teknik problem bu bütünün bir parçası olarak görülmeli, atılan her küçük adımın binlerce hatta milyonlarca kentlinin yaşam kalitesinde bir artış sağlayacağı bilinci ve ciddiyeti ile ele alınmalıdır. Ulaşım problemi, bir kent için temel sorun alanlarından birisidir ve problemin temel unsurlarından birisi de toplu taşıma sistemidir. Toplu taşıma sisteminde ise kilit rol karayolu ve otobüs taşımacılığındadır. Bu yaklaşımla doktora tez konusu olarak çalışmamızda `Kentiçi Otobüs Taşımacılığında Hat Planlaması` konusu ele alınmış, çalışma kapsamı içerisinde mevcut durum incelenerek hat planlaması problemi çerçevesinde yeni model önerileri getirilmiştir. Önerilen modeller ile mevcut durum arasındaki kıyaslama belirlenen performans kriterleri kapsamında simülasyon tekniği yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Bu çerçevede çalışmamız üç bölümde dizayn edilmiştir. Birinci bölümde kapsamlı olarak kentiçi ulaşım sistemi ve bu sistemin temel unsurları ele alınmaya çalışılmış, toplu taşıma sistemleri için bugüne kadar oluşturulmuş temel performans kriterleri tespit edilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde bir performans değerleme tekniği olarak simülasyon tekniği incelenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, simülasyona ilişkin temel kavramlar, bilgisayarın simülasyon tekniğinin kullanımındaki rolü, simülasyon kullanımının avantaj ve dezavantaj lan, vb. konular ele alınmakla beraber temelde simülasyon model geliştirme sürecine odaklanılmıştır. Üçüncü bölümde ise hat planlaması problemine odaklanılarak İstanbul ili için mevcut durum kapsamlı olarak incelenmeye çalışılmıştır. Mevcut durumda var olan olumsuzluklar tespit edilerek bu olumsuzlukları ortadan kaldırmaya yönelik olarak yeni yöntemler önerilmiştir. Yeni önerilen yöntemler ile mevcut durum arasındaki kıyaslama belirlenen performans kriterleri çerçevesinde simülasyon tekniği kullanılarak yapılmıştır. İstanbul geneli için böyle bir çalışmayı yapabilmek bir tez çalışmasınınboyutlarını aşacağı için Kadıköy-Sahrayı Cedit güzergahı çalışmanın uygulama alanı için seçilmiştir. Elde edilen simülasyon bulguları üçüncü bölümün `bulguların değerlendirilmesi` kısmında ayrıntıları ile ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Kentiçi Ulaşım, Kentiçi Toplu Taşımacılık, Kentiçi Otobüs Taşımacılığı, Hat Planlaması Problemi, Performans Değerleme, Simülasyon. ıı

ABSTRACT To create contemporary modern cities, is a target, fulfillment of which necessarily depends on the consideration of a large range of problems at various areas, recognition of them individually within a whole, and consequently the development of relative solutions from a common perspective. In this sense, every single, technical problem should be considered as the part of a whole, and should be consciously and seriously taken care since any small step may increase the life qualities of thousands or even millions of citizens. One of the essential problems of a city is the problem of transportation and one basic subject of this problem is the public transportation. The key role in the public transportation system belongs to the bus transportation. From this approach, the subject of this doctorate thesis is `The Line Planning in Urban Transportation`, and within which the current condition is analyzed and new model suggestions are developed. The comparison between the current status and proposed models is made by the support of simulation technique regarding the determined performance criteria. Our study has been designed in three sections. The first section deals with the urban transportation system and its essential parts in detail also try to determine the basic performance criteria for public transportation that has been developed until now. The second section tries to analyze the simulation technique as a performance evaluation technique. For this, together with analyzing the basic concepts of simulation, role of computers while using simulation, advantages and disadvantages of the usage of simulation, the section also focuses on the process of developing simulation modeling. The third section concentrates on the line-planning problem and analyzes in detail the current status of Istanbul. Current problems and disadvantages are tried to be determined and in order to overcome them, new methods are suggested. Using the simulation technique within the determined performance criteria carries the comparison between the new methods and current ones. Since carrying such a study for Istanbul as a whole would exceed the capacity of a study, the line between Kadıköy-Sahrayı Cedit was chosen as an application mfield. The results of simulation are presented and analyzed in the 'evaluation of the results' part of the third section. Keywords: Urban Transportation, Urban Public Transportation, Urban Bus Transportation, Line Planning Problem, Performance Evaluation, Simulation. IV