İsmet İnönü Dönemi Atatürk`e bakış (1939-1946)

Abstract

oz Atatürk-İnönü ikilisi, hiç şüphesiz Milli Mücadele'nin askeri ve siyasi alandaki iki önemli kahramanıdır. Cumhuriyet'e geçişle beraber Rejimi güçlendirmek için çıktıkları yolda beraber çalışarak büyük başarı elde etmişlerdir. Ne var ki 1929 Dünya İktisadi Buhranı ve 1930 Serbest Fırkanın kuruluşu, işlerin yolunda gitmediğini ortaya koyunca iki liderin arasındaki görüş ayrılıkları açığa çıkmıştır. Aslında bu ayrılıklar temelde Devletçiliğin uygulanması, dış politikaya bakış ve Atatürk'ün kabineye müdahalesi şeklinde özetlenebilir. 1937 ye gelindiğinde yollar ayrılmış ve İnönü'nün yerine iş çevresinin önde ismi Celal Bayar Başbakanlığa oturtulmuştur. 1938 Atatürk'ün ölümüyle Celal Bayar ve Fevzi Çakmak'ın desteğiyle 348 oyla Cumhurbaşkanı seçilen İnönü, 26 Aralık 193 8 'de CHP de değişmez genel başkan ve Milli Şef olmuştur. İnönü iktidarı Atatürk muhaliflerinin de iktidarı olmuş, Atatürk'ün, sürgün ettiği bir çok kimse yurda dönmüş ve ödüllendirilmiştir. Kimine göre milli birlik ve otoriteye olan ihtiyaçtan doğmuş bu girişim, kimine göre muhaliflerle mücadeleyi göze alamamasından, kimine göre de Atatürk'e bakış açısından kaynaklanmıştır. Ancak İnönü'nün bunlarla kalmayıp 1940'da kendi resimleriyle para ve pulların basılması ve heykelinin yapılmasına, Atatürk gençliği tepki göstermiş, ve bu uygulamalar pek çok tartışmayı da başlatmıştır. 2. Dünya Savaşını demokrasi cephesinin kazanmasıyla milli şeflik vasfını bırakan İnönü (1946), muhalefete düştükten sonra koyu bir inkılapçı ve Atatürkçü olarak sahnededir. Ancak, Atatürk'e yakışır bir Anıtkabirin 12 yıllık milli şef idaresinde niçin yapılamadığı da tartışma konusudur. Bununla birlikte İnönü, Atatürk'ten sonra Cumhurbaşkanlığına en uygun isim olmakla birlikte, herkesin Atatürk'le son bulacağını ümit ettiği devrimler O 'nun büyük çabalarının etkisiyle günümüze ulaşmıştır. Biz bu çalışmamızı yaparken özellikle Atatürk-İnönü ilişkisi ve bunun İnönü'nün Atatürk'e bakışta oynadığı rolü araştırmaya çalıştık. Bunu yaparken öncelikle dönemi yaşamış kişilerin anı ve hatıraları, gazeteler, dönemin dergilerinden istifade etmeye çalıştık. Bununla birlikte bu dönem ve konu üzerine yapılmış diğer çalışmalarında bize yol gösterici olduğunu belirtmek gerekir. m

ABSTRACT No doubt that the dual of Atatürk and İnonu were two important characters of the National Independence war. In order to make the regime stranger They eliminated their rivals together on their way They set off. However after the sinancial recession in 1929 and Foundation of the Free Faction some opposite differences of view revealed. Above all the causes of these deviations can be summirized as application distinctions on the policy of state cnotrol and foreign police and also Atatürk' s intervention into the cabinet In 1937 a leading nome in business Celal Bayar became the Prime Minister in place of Inonu. After Atatürk' s death in 1938 Inonu was selected to be president of the Republic by 348 vates through Celal Bayar and Fevzi Çakmak's suppart, and on December 26, 1938 he was the National Chies and the constant leading chairman. Inonu' s reign was alsa the reign of the Atatürk' s opponets, and many people who had been sent in ewile by Atatürk returned home and alsa were rewarded. For some this enterprise oroginated from the reguirement of national union and authority, and for some it revealed because he couldn't dare to struggle with his opponents and for some it was the point of view for Atatürk. On the other hand Atatürk' s youth reacted against Inonu's dissatisfaction and minting notes and stamps on which were Inonu's portraits and these subjects started many new disputes. After the victory of the democratic front in the World War II Inonu quit the past of National Chief and appeared on the stage again as a strong Kemalist and revalutionary. However not to build a suitable tomb for Atatürk during his period in control for 12 years has still been a debatable subject. In spite of this Inonu was admitted as the most appropriate person for the presidency and unlike the pessimistic thoughts the reforms didn't end by Atatürk' s death and have reached thes day. While doing this study we tried to do research into Atatürk - Inonu relationship and its effect over Inonu's opinion against Atatürk. First of all during this pracess we benefitted from the memory and remembrances of the ones who lived at that age and from papars and magazines. At the same time the other studies which had been done before on the same subject and period assisted us to have a more detailed and subcective way. IV