Yeni dış ticaret teorileri ve Türkiye-AB ülkeleri arasındaki endüstri-içi ticaretin analizi

Abstract

Endüstri-içi ticaret veya aynı endüstriye giren farklılaştmlmış malların eş anlı olarak ihraç ve ithal edilmesi, son yıllarda günümüz uluslararası ticareti içinde önemli bir yer almaya başlamıştır. Yeni Dış Ticaret Teorilerinden Monopolcü Rekabet Teorisi bağlamında incelenen endüstri-içi ticaret, ürün farklılaştırması ve ölçek ekonomileri ile karakterize edilmektedir. Bu çalışmada, ülkeye ilişkin hipotezlerin Türkiye-AB ülkeleri arasında gerçekleşen endüstri-içi ticaret üzerindeki etkileri analiz edilmeye çalışılmıştır. 1995- 2000 yıllarını kapsayan söz konusu çalışmada panel data analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçları, teorik beklentiler yönünde çıkmıştır. Endüstri-içi ticaret, kişi başına düşen gelirler, ticarete açık olma ve ortalama uzaklık değişkenleri ile pozitif yönde ilişkili iken kişi başına düşen gelirlerdeki farklılıklar değişkeni ile negatif yönde ilişkilidir. Ortalama uzaklık değişkeninin pozitif çıkması, Türkiye-AB arasındaki yüksek düzeyli dış ticaret ilişkileri ile açıklanabilir. Ayrıca, endüstri-içi ticareti ölçmek amacıyla düzeltilmiş Grubel-Lloyd indeksi kullanılmış ve SITC Rev.3'e göre 4 digit düzeyinde (5-8), sınai ürünler analiz kapsamına alınmıştır. Yapılan endüstri-içi ticaret hesaplamalarına göre; Türkiye'nin en fazla endüstri-içi ticarette bulunduğu ülkeler İtalya, İspanya, Fransa, İrlanda ve Yunanistan olmaktadır. Bu ülkeleri, Belçika-Lüksemburg, İngiltere, Almanya, Hollanda ve Avusturya izlemektedir. En düşük endüstri-içi ticaret paylan ise, İsveç ve Danimarka ile yapılan endüstri-içi ticarette gözlenmiştir. Ayrıca, endüstri-içi ticaret paylarının Gümrük Birliği sonrası artış gösterdiği dikkati çekmiştir.

Importation and exportation simultaneously of goods entering into intra- industry trade or separate industry have started to have an important position in international trade of our present time. Intra-industry trade studied in the sense of Monopolistic Competition Theory being one of New Trade Theories is characterized with product differentiation and scale economies. It is attempted to analyze impacts of hypothesises related to the country on intra-industry trade realized between Turkey and countries of the European Union in this present study. In subject study covering years between 1995 and 2000, panel data analysis has been applied. Analysis results have emerged in parallel with theorical expectations. Intra-industry trade is negative related with per capita income differences while positive related with per capita incomes, trade orientation and average distance. Average distance that has positive sign is explained with intensive foreign trade relations between Turkey and European Union. In addition, adjusted Grubel Lloyd index for the purpose of measuring intra-industry trade has been used and in accordance with SITC. Rev. 3, industrial products at 4 digits level (5-8) have been included under scope of analysis. Pursuant to conducted intra-industry trade calculations, countries with which Turkey is dealing with the most intra-industry trade are Italy, Spain, France, Irland and Greece. Followed up by; Belgium- Luxembourg, England» Germany, Holland and Austria. The lowest intra-industry trade shares have been observed in intra-industry trade made with Sweden and Denmark. Furthermore, it has drawn attention that intra-industry trade shares have shown increase after entry of Turkey into. Customs Union.