10-14 yaş arasındaki gören ve görmeyen çocukların sözel bellek süreçleri açısından karşılaştırılmaları

Abstract

Bu çalışma, 10-14 yaşlan arasındaki, doğuştan ya da çok erken yaşta (üç yaşından önce) tamamen görme duyusunu kaybetmiş veya görme yetersizliğinden ağır derecede etkilenen (residüel görmesi olmayan) 20 görme engelli çocuk ile 20 gören çocuğun katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın temel amacı, görme engelinin çocuğun; Anlık Bellek, Kısa Süreli Bellek (KSB) ve Uzun Süreli Bellek (USB) gibi sözel bellek süreçlerinin gelişimini olumlu olarak etkileyip etkilemediğinin belirlenmesidir. Bu ilişkiyi daha açık bir şekilde ortaya koymak için aynı yaş grubundaki gören çocukların oluşturduğu bir kontrol grubu çalışmaya katılmıştır. Denekler, sosyo-ekonomik ve kültürel seviye ve cinsiyet faktörleri açısından olabildiğince eşitlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada tüm çocuklara Wechsler Çocuklar İçin Zekâ Ölçeği - Geliştirilmiş Formu (WISC-R) uygulanmış ve sözel zekâ açısından iki grup birbirine eşitlenmiştir. Ayrıca Sözel Bellek Süreçleri Testi'nin Kelime A Formu, Wechsler Bellek Ölçeği (WBÖ)'nin Hikaye A Bölümü, aynı ölçeğin 'Düz Sayı Menzili' ve 'Ters Sayı Menzili' bölümleri ile Kategori Akıcılığı Testi ve Fonemik Akıcılığı Testi kullanılarak her iki grupta yer alan çocukların sözel bellek süreçleri açısından performansları değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, doğuştan veya çok erken yaşta görme duyusunu kaybetmiş 10-14 yaş arasındaki çocukların sözel bellek performanslarından; 'Toplam Öğrenme Puanı', 'Düz Sayı Menzili', 'Ters Sayı Menzili' puanlan ile 'Hayvan İsimleri Hatırlama', 'K Harfi Hatırlama', 'S Harfi Hatırlama' puanlan ve `K-A ve S Harfleri Hatırlama Toplamı' puanı açısından gören yaşıtlanna göre daha iyi olduğu görülmüştür. Ancak uygulanan diğer testlerin sonuçlarında iki grup açısından farklılık gözlenmemiştir. Bulgular literatür ışığında tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Görme Engeli, Sözel Bellek Süreçleri, Anlık Bellek, Kısa Süreli Bellek (KSB), Uzun Süreli Bellek (USB), Hatırlama, Tanıma, Sözel Zekâ, Çapraz-Modal Plastisite, Olayla-îlişkili Potansiyeller (ERPs).

This study was done with 20 congenitally or early (vision loss before age 3) blind or severely visually impaired (no residuel vision) and 20 sighted peers. The aim of this study is to determine whether blindness has a positive effect on congenitally blind children's verbal memory processes like immediate memory, Short- Term Memory (STM) and Long-Term Memory (LTM). To examine this relation, sighted children was used as a control group. All participants' social-economical and cultural levels were matched as closely as possible. In the present study, all children were assessed with the Wechsler Intelligence Scale for Children-Revised (WISC-R)'s verbal part. In addition to this, all participants were assessed in terms of verbal memory processes, with Verbal Memory Processes Test's Word A Form and Wechsler Memory Scale (WMS)'s Story A Part, 'Straight Digit Span' and 'Reverse Digit Span'. Category Fluency Test and Phonemic Fluency Test were applied to evaluate both groups' verbal memory performances. Results showed that, congenitally blind children showed significant differences for the 'Total Learning Score', 'Straight Digit Span', 'Reverse Digit Span', 'animal names recall', 'K word recall', 'S word recall' and 'K-A and S words total recall' which were some of the verbal memory performances. No significant differences were found for the rest of the tests results. All results were discussed in terms of the literature. Key Words: Blindness, Verbal Memory Processes, Immediate Memory, Short- Term Memory (STM), Long-Term Memory (LTM), Recall, Recognition, Verbal IQ, Cross-Modal Plasticity, Event-Related Potentials (ERPs).