II. Meşrutiyet Döneminde muhalefet: Ahrar Fırkası

Abstract

Liberal olarak isimlendirilen bir partinin gerçek anlamda kimliğini tespit etmek amacıyla Osmanlı Ahrar Fırkası'nın incelemesi yapıldı. Bu amaçla ?Ahrar Fırkası hangi koşullarda ortaya çıktı? Fırka programına egemen olan ilkeler nelerdir? Siyasal hayatta hangi faaliyetlerde bulundu? 31 Mart olayı ile ilgisi nedir?? gibi sorulara cevap aranmıştır. 1902 yılında yapılan I. Jön Türk Kongresi, Türk Siyasi Tarihi'nde iki ana partinin temellerinin atıldığı zamanı simgelemektedir. Prens Sabahattin önderliğindeki grup 1906 senesinde Teşebbüs-ü Şahsi ve Adem-i Merkeziyet ve Meşrutiyet isimli bir cemiyet vücuda getirmiş ve 1908 yılında II. Meşrutiyet'in yeniden tesisinden sonra Ahrar Fırkası olarak siyasal hayatta yerini almıştır. Ahrar Fırkası 1908 Eylül ayında kurulmuş ve 31 Mart olayından sonra siyasal hayattaki aktif varlığı sona ermiştir. Ahrar Fırkası'nın yaklaşık 8 ay süren siyasi hayatında parlamento içi ve parlamento dışı muhalefette etkin bir rol oynamıştır. Özellikle İttihat ve Terakki'ye yönelik eleştiriler, Meşrutiyet ile idare edilen bir ülkede hangi ilkelerin uygulanması gerektiği hususundadır. Ahrar Fırkası'nın programına egemen olan ilkeler, liberal demokratik ilkelerdir. Fırka, çok çeşitli etnik ve dini unsurları ihtiva eden Osmanlı Devleti'nde herkesin eşit haklara sahip olmasını savunmuştur. Mahkemeler'de jüri usulünün kabul edilmesi, 20 yaşını dolduran herkesin oy hakkının bulunması gerektiği, eğitim dilinin Türkçe olmak şartı ile her unsurun kendi okulunu açabileceği hüküm altına alınmıştır. Ahrar Fırka'sının Programı'nda en önemli ilkeler, Hürriyetlerin sınırlanmaması, Teşebbüs-ü Şahsi ve Adem-i Merkeziyet ilkesidir. Adem-i Merkeziyet ilkesi dönem içinde çok şiddetli tartışmaların yaşanmasına neden olmuştur.

In this paper, Ahrar Party (Osmanlı Ahrar Fırkası) has been scrutinized in order to determine the real identity of the party which is named as a liberal. For this reason, questions such as ?In what conditions did Ahrar Party emerge?,? ? What are the principles that dominate party?s program?,? ?What kinds of activities did it perform in the political area?,? ?What is its relation to March 31 Event?? have been answered in this paper. The 1st Jon Turks Conference in 1902 symbolizes the period when two main parties laid their foundations in Turkish Political history. In 1906, the group which was under the control of Prince Sabahattin founded a community named Teşebbüs-ü Şahsi and Adem-i Merkeziyet, and in1908, after the revival of the 2nd Constitutional Monarchy (II. Meşrutiyet), that community took part in the political area as Ahrar Party. Ahrar Party was founded in September 1908 and its active presence in political area ended after March 31 Event. During its political life which maintained approximately eight months, Ahrar Party played an important role in the opposition both inside and outside of the Parliament. Especially, the criticisms that it made about Ittihat ve Terakki was about the kind of principles that should have been pactised in a country which was governed by the Constitution (Meşrutiyet). The principles that dominate Ahrar Party?s program are liberal and democratic. The party advocates that everybody should have equal rights in Ottoman Empire which consists of various ethnic and religious components. It was decided that there should have been juries in the courts, everybody who were over twenty years old should have had a right for voting, and every community could open its own school as long as the language used for education was Turkish. In the program of Ahrar, the most essential principles are the limitlessness of the liberties and Teşebbüs-ü Şahsi and Adem-I Merkeziyet. The principle of Adem-i Merkeziyet caused many violent discussions during the term.