Çekte def`iler

Abstract

Tezimizin amacı, bir kambiyo senedi türü olan çekte çek borçlularınca çek hamiline karşı ileri sürülebilecek def'ilerin belirlenmesi ve tasnif edilmesidir. TTK.'da def'i kavramı geniş anlamda kullanılmış olup, hem bir hakkın doğumuna engel olan veya bir hakkı sona erdiren bir vakıanın borçlu tarafından ileri sürülmesini (teknik anlamda itirazı) hem de borçlunun borçlu bulunduğu bir edimi, özel bir sebebe dayanarak yerine getirmekten kaçınmasını (teknik anlamda def'iyi) kapsamaktadır. TTK.'da çekte def'ilere ilişkin hükümler ise m. 730/b.5'in atfı dolayısıyla m. 599 (poliçede def'iler); m. 737 (emre yazılı senette def'iler) ve çekin hamiline yazılabilen bir kambiyo senedi olması sebebiyle m. 571 (hamile yazılı senette def'iler)'dir. Bu hükümler ışığında TTK.'da def'iler, ?senet metninden anlaşılan def'iler?, ?senedin hükümsüzlüğüne taalluk eden def'iler? ve ?şahsi def'iler? olarak üç başlık altında düzenlenmiştir.Çekte def'iler kavramı içerisinde bir çek borçlusunun kendisine başvuran çek alacaklısına (çek hamiline) karşı maddi hukuka dayanan tüm savunma vasıtaları yer aldığından ileri sürülmesi olası tüm def'ileri, tespit edip sınıflandırdıktan sonra detaylı olarak tezimizde inceledik. Bu incelemede bulunurken doktrindeki farklı görüşlerin yanısıra konumuzun uygulamada sıklıkla ihtilaf konusu olmasından hareketle Yargıtay kararlarına da mümkün olduğunca geniş bir ölçüde atıfta bulunduk ve bazı kararları özel olarak inceleyip değerlendirdik. Aynı zamanda tezimizin yazılmış olduğu zaman itibariyle Türk Ticaret Kanunu Tasarısı'nın Adalet Komisyonu'nca kabul edilip Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'na gelmesi ve Meclis Genel Kurulu'ndaki Tasarı'nın yakın zaman içerisinde kanunlaşma ihtimalinin kuvvetli olması sebebiyle tez içerisinde kanun maddelerinin numaralarını Tasarı maddeleriyle kıyaslamak suretiyle aktardık ve Tasarı'da yürürlükte olan TTK.'dan farklı biçimde öngörülen hususları da ayrıca ifade ettik.

The purpose of our thesis is to set and classify types of pleas which are possible to be filed by check (a type of bill of exchange) debtors against check holders. In Turkish Commercial Code, ?plea? is mentioned as a broad expression. It is defined as an appeal of the debtor about a fact which is binding or canceling of a right. It is also defined as a technical plea which a debtor avoids to acquit his debt depending to a cause. In Turkish Commercial Code, articels about check pleas are: Due to reference of article 730 section 5 article 599 (pleas at bill of exchanges), article 737 (pleas at promissory notes) and article 571 (negotiable instrument to bearer) as check is a bill of exchange which is eligible to be drawn to bearer. Considering this articles, pleas can be classified in three titles in Turkish Commercial Code. These are set by legislature as ?pleas which are apprehensible from text of negotiable instrument?, ?pleas which are about invalidness of negotiable instrument? and ?personal pleas?.We detailed, set and evaluated all possible pleas which can be filed by a check debtor against check holder as all defending means referred to substantive law encloses the term ?pleas at checks?. By this process, different points of views in doctrine and additionally Supreme Court decisions are referred as often as possible because of the fact that our topic is a common conflict in practice of law. In addition to that, by the time we were preparing our thesis, bill of the new Turkish Commercial Code was accepted by Justice Commission and sent to General Assembly of Turkish Parliament in which the code is expected to be passed in the near future. Therefore we did compare and contrast the articles of actual Code and draft of the new Code.