Türk vergi sisteminde uzlaşma kurumu

Abstract

İdare ve mükellef arasında uyuşmazlık, vergileme sürecinin herhangi bir anında meydana gelebilmektedir. Ülkemizde, iki taraf içinde çeşitli sakıncalar barındıran bu uyuşmazlıklarının çözümü için iki farklı yol bulunmaktadır. Bunlar yargısal yol ve idari çözüm yollarıdır.Çalışmamızın konusunu oluşturan uzlaşma kurumu, ülkemizde uygulamaya geçirilmiş ilk idari çözüm yoludur ve 1963 tarihinden beri vergi sistemimizde yer almaktadır. Uyuşmazlıkların uzlaşma ile çözümü halinde idare vergi alacağının makul bir bölümünü zamanında tahsil edebilmekte, iki taraf da uyuşmazlıkların yargı yoluyla çözümü halinde harcayacakları emek, zaman ve paradan tasarruf etmekte ve yargı organlarının da iş yükü hafiflemektedir.Çalışmamızın birinci bölümünde, uzlaşmanın anlamı ve amacı üzerinde durulmuş; uzlaşma kurumunun vergi mevzuatımıza ilk dâhil edildiği 1963 yılından bu yana geçirdiği değişiklikler ve çeşitli ülkelerde farklı uygulamaları ele alınmıştır. İkinci ve üçüncü bölüm ise tarhiyat sonrası ve tarhiyat öncesi uzlaşmanın incelenmesinden oluşmaktadır. Tarhiyat sonrası uzlaşmanın öncelikli olarak incelenmesinin nedeni, tarhiyat sonrası uzlaşmanın ülkemizde uzlaşmanın uygulama çeşitlerinden ilki olması ve vergi mevzuatımızda daha kapsamlı olarak ve bazı durumlarda tarhiyat öncesi uzlaşmaya ilişkin esasları da kapsayacak şekilde düzenlenmiş olmasıdır. Son bölümde ise uzlaşmanın uygulama sonuçları; faydaları, uzlaşmaya yönelik eleştiriler, sayısal veriler ve uygulamaya yönelik aksaklıklar üzerinde durulmuştur.

Conflict between administration and tax-payer may arise at any time of taxation process. In our country, two methods are available in the settlement of these conflicts having various disadvantages for both parties. These are judicial methods and administrative settlement methods.The institution of conciliation constituting the subject of our study is the first administrative settlement method to put into practice in our country and has been taking place in our tax system since 1963. In case that the conflicts are settled by conciliation, the government may collect a reasonable amount of her tax claim on time, both parties save the effort, time and money they shall spend in case of settlement of the conflicts by judicial method and the work load of judicial bodies reduces as well.In the first chapter of our study, meaning and aim of the conciliation are emphasized, the changes, which the institution of conciliation has undergone since 1963 where it was included first in our tax legislation and different applications in various countries are discussed. The second and third chapters consist of the examination of conciliation before assessment and after assessment. The reason why the conciliation after assessment is examined primarily is that the conciliation after assessment is the first of the application types of conciliation in our country and it is arranged in our tax legislation more comprehensively and in a manner to contain the principals regarding conciliation before assessment in some cases. In the last chapter, the application results of conciliation, benefits and criticisms oriented to conciliation, numeric data and disruptions oriented to applications are emphasized.