Gazzâlî ve İbn Rüşd tehâfütlerinde yöntem

Abstract

Gazzâlî, Filozofların Tutarsızlığı adlı eserinde kendisinden önceki Meşşâî filozoflara birtakım eleştiriler yöneltmiştir. Bu eleştiriler dinî, sosyal ve psikolojik olduğu kadar epistemolojik ve metodolojik gerekçelere de dayanmaktadır. Esasen Gazzâlî, filozofların görüşlerini geçersiz, yetersiz ve tutarsız olmakla niteleyip reddederken onların kendi yöntem ve terminolojilerini kullanacağını deklare etmiştir. Daha sonra İbn Rüşd, Gazzâlî'nin adı geçen eserine Tutarsızlığın Tutarsızlığı adıyla kaleme aldığı eserinde cevap vermiş, böylece başlayan ?tutarsızlık/tehâfüt tartışmaları? sonraki dönemlerde aynı çerçevede yazılan eserlerle bir gelenek halini almıştır. Bu çalışmada, adı geçen iki filozofun anılan eserlerinin, düşünce tarihi boyunca güncelliğini korumuş olan din-felsefe ilişkileri bağlamı da göz önünde tutularak, mantık disiplininin ilkeleri açısından değerlendirilmesi ve eserlerinde izledikleri yöntemlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır.

In The Incoherence of the Philosophers Ghazali criticizes Peripatetic philosophers before him. These criticisms based on religious, social psychological epistemological and methodological grounds. While Ghazali declares that he will use the philosophers own terminology, he refuses their ideas and finds them invalid, insufficient and inconsistent. Later, Ibn Rushd replied to Ghazali in his work, named ?The Incoherence of the Incoherence?, and ?Incoherence /tahafut? became a tradition among works written in this context in later periods. The aim of this work is to evaluate the mentioned works of these two philosophers with the principles of the discipline of logic, by taking into consideration the relation between religion and philosophy.