Türkiye`deki başlıca koyun ırklarının yarı-entansif koşullardaki döl, süt ve yapağı verimperformansları üzerinde mukayeseli bir araştırma

Abstract

66 ÖZET Bu çajışrca, -olu Vitaminli Yen Sanayii A. S. Koyunculuk işletmesinde bulunan Âkkaranan, Dağlıç, îvesi, Karayaka, Kıvırcık, Orta Anadolu 5'erinosu, `orkaraman Ve Sakız koyunlarmınyarı-entansif şartlarda genel verim düzey lerinin ortaya konması ve tespit edilen bu verim özellikleri bakımından genotip gruplarının karşılaştırılması amacıyla yapılmıştır, araştırına Süresince tüm koyunlar tek bir sürü halinde karışık olarak sevk ve idare edilniş, bakım ve besleme yönünden genotip grupları arasında ayrım göze- tilmemiştir; Araştırmada çeşitli genotip gruplarının 1980-1981 ve 1981-1982 yıllarında tespit edilen verim kayıtları kullanılmıştır. Öolvürimi özel likleri 844 koyunun, kirli yapağı verimi ve yapağı özellikleri Q24 ve 679 koyunun, süt verimi 525 köyünün, kırkla sollu ve sıfat öncesi canlı ağırlıkları 349 ve 320 koyunun ve beden ölçüleri 426 koyunun verileri üzerinde incelenmiştir. Döl verimi özelliklerinden gebelik, donum ve ikiz doğup oranları Akkarapan grubunda sırasıyla % 77.9, % 75.1 ve % 11.0, Dağlıç grubunda % 95.5, % 35.5 ve % 4.7, îvesi grubunda 72.4, % 70.1 ve % 6,6, Karaya ka grubunda % 93.7, % 89.9 ve % 3.4, Kıvırcık grubunda % 39.7, % 89.7 ve % 4.2, Orta Anadolu `erinosu grubunda % 86. 8, % 85.6 ve % 2R.0, Morkararaan grubunda % 75.0, % 75.0 ve % 6.7 ve Sakız grubunda % 86.1, % 77.8 ve % 50.0 bulunmuştur. Hi ninnim kareler netodu ile yapılan genel değerlendir melere göre kirli yapağı verimi, lüle uzunlumu, elyaf çapı ve nedullasyon oranı Akkaraman'larda 1.54 kg, 8.7 cr>, 27.6 mikron ve % 3.7, Dağlıç'larda 1.82 kg. 12.5 cm, 30.1 mikron ve % 4.2, îvesi 'lerde 2.20 kg, 11.6 cm, 30.5 mikron ve % 4.6, Karaya ka'l arda 1.53 kg, 21.0 en, 37.3 mikron ve % 23.2,- 67 Kıvı^CIk' Tarda 1.35 kg, 8.8 cm, 31.5 mikron ve % 1.3, Orta Anadolu Merinos' - 1 arında 2.04 kg, 5.2 cm, 22.6 rdkron ve % 0.3, ;:orkaraman' Tarda T. 59 kg, 12.4 cm, 33.2 mikron ve % 20.3 ve Sakızlar'da 1.55 kg, 9. & cm, 27.6 mik ron ve % 2. T tespit edilniştir. 90 günlük ortalama süt verimi yukarda bil dirilen genotip orubu sırasına qöre 48.3 kg, 50.8 kn, 61.5 ko, 46.5 kg, 52.6 kg, 53. T krj» 60.2 kg ve 37.6 ko tespit edilmiştir. Kırkım sonu canlı ağırlık Akkaraman* Tarda 40,3 k<],r'aölıç'Tarda 32.1 k«, îvesi'lerde 33.0 kq, Karayaka'larda 31.7 kg, Kıvırcık'! arda 34.2 kg, Orta Anadolu 'erinos'- Tarında 40. T kg, 'orkaranan' larda 40.5 kg ve Sakız'larda 37.6 kg, sıfat öncesi canlı alırlık -orkaraman ırkı hariç aynı sıraya göre 48.6 kg. 38.7 kg, 45.9 ko, 37.0 kg, 39.9 kg, 46.2 kg ve 45.3 kg bulunmuştur. Beden ölçülerinden cidago yüksekliği, sağrı genislici, bedan uzunluğu, göğiis derinliği, ön göğüs genişliği, göölis çevresi ve ön inceki çevresi Akkaraman koyunlarında sırasıyla 68.7 cm, 18.7 cm, 69.9 ar-., 31. 9 en, 18.2 cm, 92.7 cm ve 8.2 en, Dağlıç koyunlarında 50.3 cm, T 7. 7 en, 66.6 cm, 29. T cm, 16.5 era, 37.4 cw ve 7.4 era, leesi koyunlarında 65.3, 17.4 era, 67.5 cp, 30.4 cm, 17.5 cra5 91.4 cm ve 8.2 cm, Karayaka koyunlarında 51.1 cm, 18.4 cm, 67.4 cv>., 30.3 on, 13.1 en, 39.9 cm ve 7.8 cm, Kıvırcık koyunlarında. 62.5 cm, 19.0 cm, 69.7 cm, 30.2 cm, 18.1 cm, 90.7 cm ve 7,5 en, Orta Anadolu 'erinosu koyunlarında 64.9 cm, 20.2 cm, 70.9 cm, 31.2 cm, 20.1 en, 95.5 erc ve 3.3 c^s-'orkaraman koyunlarında 66.9 ch% 19.4 cm, 67.4 cm, 31.0 cm, 18.6 ere, 92.1 en ve 8.0 cm ve Sakız koyunlarında 71.7 en, 17.4 cm, 75.2 cm, 32.6 cm, 18.2 on, 93.3 cm ve 8.1 cm tespit edilmiştir. Kirli yapağı verimine, yapağı özelliklerine, süt verimine, kırkım sonu ve sıfat öncesi canlı ağırlıklara genotipin etkisi yüksek düzeyde önemli bulunmuştur (P / 0.001). Yaşın medulTasyon oranı üzerine ve yılların elyafçapı üzerine etkileri önemsiz bulunmuş ve bu faktörlerin diğer verip özel likleri üzerine etkileri ise önemli bulunmuştur (P /_ 0.001). Bu çal isnada elde edilen bulgular, çâlışnanm yapıldığı şartlarda gebelik ve doğ »m oram bakımından Dağlıç ocunun ve ikiz doğum oram yönünden ise Sakız ırkının diğer genotip gruplarına göre en iyi durumda olduklarım göstermiştir. Çeşitli genotip grüplari içinde en yüksek kirli yapağı miktarı îvesi ırkından elde edilmiştir; bu ırkla diğer genotip gruplar arasındaki bu veriht özelliği bakımından farklılıklar istatistiki önem taşımaktadır. Yapağı özellikleri bakıcından en iyi durumu Orta Anadolu Merinosu göstermiştir, 90 günlük ortalarca süt miktarı en fazla İvesi koyunlarında tespit edilmiş ve Sakız ırkı bu verim özelliği bakı mından genotip grupları içinde en düşük düzeyi göstermiştir. Kırkım sonu canlı ağırlık Horkaraman, Akkaraman ve Orta Anadolu Merinosu ırklarında ve sıfat öncesi canlı ağırlık Ak kararsan ve Orta Anadolu `erinosu ırklarında diğer genotip gruplarına göre yüksek düzeyde bulunmuştur. Her genotip grubuna ait bulgular yetiştirme bölgelerinde bulunan verim düzeyleri ile karşılaştırıldığında Dağlıç ve Kıvırcık ırklarının Bolu ilinde iyihir performans gösterdikleri, Sakız ırkının ise düşük perfomans gösterdiği anlaşılmaktadır, Böylece Sakız ırkından bu bölge koşullarında genellikle ekonoMk bir şekilde yarar! am Tanıyacağı ortaya çıkmıştır. Bakım ve beslenme şartlarının düzenlenmesiyle di 3er ırklardan da Rolü ilinde faydalanılabileceği söylenebilir.

- 69 SUGARY The aire of this study was to determine the general production characteristics and to compare groups of ^kkaraman, Dağlıç, Awassi» Karayaka, Kıvırcık, Central Anatolian '`erino, ^orkara^an and Sakız sheep under semi- intensive conditions on a private farn at Rolu province, All groups '`'ere managed as a single flock and under similar conditions. In this study, the production records of different groups* obtained in 1980-31 and 1981-82, were used. The following numbers of animals were used to obtain the data for various characteristics: 844 sheep for fertility traits, 324 sheep for fleece weight, 679 sheep for fleece characteristics, 525 sheep for milk yield, 949 sheep for shearing body weight, 320 sheep for body weight at rratini and 426 sheep for body measurements. Pregnancy, parturition and twinning rates in genotipic groups were found as follows: 77.9 %, 75.1 % and 11.0 % in A k karaman, 95.5 %, 95.5 % and 4.7 % in Dağlıç, 72.4 %% 70.1 % and 6.6 % in Awassl, 93.7 %, 89.9 % and 8.4 % in Karayaka, 89.7 %, 89.7 and 4.2 * in Kıvırcık, 86. R %, 85.6 % and 28.0 % in Central Anatolian «erino, 75.0 %> 75.0 % and 6.7 % in Horkaraman and 8^.1 %a 77. 8 % and 50.0 % in Sakız, according to the general evaluations, trade by least sguares method, the fleece weight, staple length, fiber dianeter and nedullation rate «ere 1.54 kg, 8.7 cm, 27.6 micron and 3.7 % in Akkaraman, 1.82 kg, 12.5 en. 30.1 micron and 4.2 % in Dağlıç, 2.20 kg, 11.6 cm, 30.5 micron and 4.6 % in Awassi, 1.53 kg, 21.0 cm, 37.3 micron and 23.2 % in Karayaka, 1.35 kg, 8.8 cır, 31.5- 70 - micron and 1.8 % in Kıvırcık, 2.04 kg» 6.2 cm, 22.6 micron and 0.8 % in Central Anatolian Merino, 1.59 kg, 12.* en, 33.2 micron and 20.3 % in ''orkaraman and 1.55 kg, 9.4 cm, 27.6 micron and 2.1 % in Sakız sheep, respectively. The average milt- yield of the above groups in the first 30 days of milking were 48.3 kg, 50.8 kg, 61.5 kg, 46.5 kg, 52.6 kg, 53.1 kg, 60.2 kg and 37.6 kg in the given order. The mean shearing body weight was 40.3 kg in Akkaranan, 32.1 kg in Oağlıç, 38.0 kg in Awassi, 31.7 kg in Kara yaka, 34.2 kg in Kıvırcık» 40.1 kg in Central Anatolian 'eri no, 40.5 kg in `^orkaraman and 37.6 kg in ?akiz group; the body v/eight at mating for the same groups (excepting Horkaraman), wehe 48.6 kg, 38.7 kg, 45.9 kg, 37.0 kg, 39.9 kq, 46.2 kg and 45.3 kg, resoectively. Average values for height at vither, rump width, body length, chest dent, width of the front chest, heart girth and carihon bone çifttim farence were respectively 68.7 cm, 13.7 cm, 59*9 cm, 31,?. cm, 13.2 fir,, 92.7 en and 8.2 cm in Akkaraman, 60.3 cm, 17. 7 cm, 65.6 en, 29.1 cr, 16.5 cm, 87.4 cm and 7.4 cm in Dağlıç, 65.3 cm» 17.4 cm, 67.5 en, 30.4 cm, 17.5 en, 91.4 cm and 8.2 cm in Awassi, 51.1 cr1, 18.4 cm, 67.4 cm, 30.3 en, 13.1 cm, 39. 9 cm and 7.8 cm in Karayaka, 62.6 cm, 19.0 cm, 69.7 cm, 30.2 cm, 18.1 cm, 90.7 en and 7.5 en in Kıvırcık, 64.9 cm, 20.2 cm, 70.9 en, 31.2 en, 20.1 cm. 95.5 cm and 8.3 cr» in Central Anatolian 'erino, 66.9 cm, 19.4 cm, 67.4 cm, 31.0 cm, 13.6 cm, 92.1 cm and 8.0 en in `-'or kar aman and 71.7 cm, 17.4 cm, 75.2 cm, 32.6 cm, 13.2 cm, 93.3 en and 8.1 cm in Sakız sheep. The effect of genotype on fleece weight, fleece characteristics, milk yield, shearing body weight and body weight at mating was found statistically significant (P / 0.0nl). The effect of age on ^edullation71 rate and the effect of years on the fiber diameter `/ere not significant, but the effect of these factors on the other traits were found statistically significant (P / 0.001). The results of this study showed that, under these conditions, Dağlıç group was the best on the rates of pregnancy and parturition, but Sakız was superior to other groups in twinning rate. The highest fleece weightwas obtained for Awassi group and the mean differences between Awassi and other breeds were significant. Central Anatolian Herino sheep had the best fleece quality, The highest average nilk yield,based on 90 days milking, was obtained for Awassi and the poorest for Sakız sheep. The level of shearing body weight was higher with ^iorkaraman, Akkaraman and Central Anatolian Merino sheep as compared to other genotyplc groups and for body weight at mating, Akkaraman and Central Anatolian `lerino excelled other groups. when the findings of this study are compared with the results obtained in the original breeding regions for each of the qenotypic groups, it appears that Dağlıç and Kıvırcık breeds are likely to show a good performance and Sakız a poor performance in P.olu Province. Therefore, it can be said that, under the conditions of this region, raising Sakız sheep is not likely to be economically advantageous. If better feeding and management conditions are provided, Central Anatolian '-erino, Karayaka, Akkaraman and Awassi sheep may also be raised in the province of 3olu.