Ülkelerin sağlık planlamasında tıbbi coğrafyanın yeri

Abstract

- 134 - ÖZET Günümüzde hastalıklar in ortaya1 !çikışında5 ; ' çe'şitli` ` ö ~ çevre koşullarının. rol -oynadı gi. bilinmektedir. ? Coğrafi çevre = koşullarının insan sağlığı üzerindeki olumlu ve olumsuz et kilerini ve bu coğrafi koşulların etkisi ile meydana gelen hastalıkları ve dünya üzerindeki dağılımlarını inceleyen TIBBİ COĞRAFYA, sosyal bilimlerin tıp bilimine katkısı sonucu ortaya çıkan yeni bir bilim dallarından biridir. Bu çalışmamızda TIBBİ COĞRAFYA konusuna gerekli açık lığı getirmek amacı ile çeşitli araştırıcıların TIBBİ COĞ RAFYA konusundaki tanımlarını ve TIBBİ COĞRAFYA ile ilgi lenen araştırmacıların ve organizasyonların Hipokrat'tan günümüze kadar konu ile ilgili olarak yapmış oldukları ö- nemli çalışmaları ve bu bilim dalındaki gelişmeleri incele dik. Ayrıca TIBBİ COĞRAFYA' hin amaçları ve çalışma yöntem lerini, coğrafi koşulları ve bu koşulların etkisi altında ortaya çıkan hastalıkları örnekler vererek açıklamaya ça - lıştık. Daha sonra TIBBİ COĞRAFYA konusunda temel bir çalış ma olacağı düşüncesi ile ülkemizde 1977- 1982 yılları ara sındaki ölümleri Türkiye Genel ölüm Hızına göre standardize ederek, 7 coğrafi bölge ve 67 ile göre genel S.Ö.O larını ve 50 hastalık nedenine göre S.Ö.O larını inceledik. Ve bu sonuçları 9 tablo ve 58 harita ile gösterdik.135 - Harita ve tablolarımızdan Marmara ve Ege Bölgelerinde S.Ö.O'larınm oldukça yüksek olduğu, Buna karşılık Doğu Ana dolu Bölgesi'nin en düşük değere sahip olduğu görülmektedir. İllere göre yapılan incelemede ise en yüksek S.Ö.O. İstan bul'da en düşük S.ö:0 değeri ise Hakkari'de saptanmıştır. Diğer taraftan 50 hastalık nedeni ve illere göre ya pılan incelemelerde, bir çok hastalıktan ölümlerin yine Ege ve Marmara bölgelerinde yoğunlaştığı gözlenmiştir. Has talık nedenlerine göre ölümlerin incelendiği haritalarda, yalnızca coğrafi dağılım özelliklerine değinilmiş, coğrafi faktörlerin bu dagılımlardaki etkileri ile ilgili bir yo ruma gidilmemiştir.

- 136 - SUMMARY Today various environmental conditions are known to be important in the occurrance of diseases. Medical Geography which deals with the positive and negative effects of geographical environmental features on human health and studies disease occurrance with the impact of geographical conditions and the world distribution of diseases is one of the new disciplines that emerged as a result of the contribution that Social Sciences made to medical science. In the study, we included the definitions of medical geography as given by different researchers the significant studies undertaken by researchers and organizations dating back from the days of Hippocrates to recent times on this subject, and the developments in this field. In addition trials were made to explain the met - hodology of medical geography and the effect of geographical features on the outcome of diseases by given examples. More over in this work which we asume the first of its kind on Medical Geography in our country, we considered deaths that occurred between 1977-1982 in 7 geographical regions and 67 provinces. We made standardization acording to general standard death rates and and deaths due to 50 disease in relation with the general death rate in Turkey.- 137 - The findings are presented with the help of 9 tables and 58 mapo. As observed from our tables,and maps, standard death ratios (SDR) were considerably high in Maramara and the Aegean Regions. In the` East Anatolian Region, on the other hand, this figure had the lowest value. Analysis by provin ces revealed that the highest ratio (SDR) was recorded in Istanbul and the lowest ratio in Hakkari. On the otherhand, by examining death causes by pro vinces it was revealed that those arising from diseases were mostly concentrated Marmara and Aegean Regions. In our analysis of maps, only the special features of geographical distribution are mentioned and no interpretation is made on the effects of geographical factors in this distribution.