Korku yazını çevirilerine dizgesel bir yaklaşım: Howard Philips Lovecraft çevirileri

Abstract

Korku yazını çevirileri çeviribilim açısından özgün bir inceleme alanı sunmaktadır. Türk yazın dizgesine sosyal ve ekonomik sebeplerle çeviri yoluyla ortaya çıktığı tarihten, 1756 dan, sonra giren korku yazını, Türk yazınında ilk örneğini ?Ne Bir Ses Ne Bir Nefes? ile verir.Türk yazın dizgesinde korku yazını 1980 öncesi ve sonrası olarak iki ana başlıkta incelenebilir. Korku yazını örneklerinin Türk yazınında yeterli sayıda olmaması, çevirilerin yazınsal kanonun merkezinde olmasına neden olmuştur. Ancak, çeviriler belirli bir ölçüde de olsa zayıf olan erek yazın dizgede var olan yazınsal yapıtlardan etkilenme eğilimi gösterir. Çalışmanın amacı, Türk yazın dizgesinde korku yazın türüne bir bakış açısı geliştirerek, Itamar Even Zohar'ın çoğuldizge kuramı bağlamında Howard Philips Lovecraft yapıtları çevirileri ile Türk yazın dizgesinde mevcut korku yazını yapıtlarının biçemsel ve tema bağlamında özelliklerini irdelemektir. Çalışma bağlamında, Antoine Berman tarafından ?On Trials of the Foreign? isimli makalesinde ortaya konulan ölçütler biçemsel çözümlemeye temel oluşturacak ve Howard Philips Lovecraft çevirilerinin erek yazın dizgesinde varolan korku yazınına özgü yerleşik yazın geleneklerinin ile etkileşimi ortaya konulmaya çalışılacaktır.Tezin birinci bölümü Gotik yazının özelliklerini, Howard Philips Lovecraft ve yapıtlarına ilişkin temel bilgiyi, ikinci bölümü türk yazın dizgesinde Gotik yazın yapıt örneklerini, üçüncü bölümü biçem ve dizge incelemesine temel oluşturacak kuramsal bilgiyi Gulyabani (Hüseyin Rahmi Gürpınar) ve Muska (Sadık Yemni) isimli yapıtların biçem çözümlemesini, Howard Philips Lovecraft tarafından kaleme alınmış olan At The Mountains of Madness, The Outsider, Rats in the Walls ve The Music of Eric Zann isimli öykülerin kaynak ve erek metinleri üzerinden biçem çözümlemesini kapsamaktadır. Tezin son bölümü sonuç bölümüdür.Çalışma sonucunda, Howard Philips Lovecraft çevirilerinin Türk korku yazın dizgesinde oluşturulmuş telif yapıtların belirgin biçemsel özelliklerinden etkilenmeden kaynak odaklı bir yaklaşımla çevrildiğini, çevirilerin tema ve biçem bağlamında Türk korku yazınında 1980 sonrası dönem yapıtları ile benzeştiği görülmüştür.

Translation of horror and gothic literature works provide a unique field of study for translation studies. On political and social ground, the first example of Gothic literature is ?Ne Bir Ses Ne Bir Nefes? far later than first Gothic novel in western literature in 1756.Gothic literature in Turkish literary system may be studied under two periods; pre-1980 period and post-1980 period. The inadequate number of Gothic literature works in Turkish literary system leads translated literature to be in centre of literary canon. However, translated works are inclined to be effected from works in target literary system. The aim of the study is to give a projection of horror literature in Turkish literary system, to study translated works of Howard Philips Lovecraft and works in Turkish literary system from aspect of Polysystem Theory by Itımar Even Zohar in style and theme. Negative analytic model by Antoine Berman shall be adopted as basis for stylistic study within scope of the thesis.The first chapter of the thesis covers properties of Gothic novel and its properties, Howard Philips Lovecraft and his works. Second chapter covers Gothic literature in Turkish literary system. Third chaper covers theories used as basis for the study, stylistic analysis of Gulyabani (Hüseyin Rahmi Gürpınar) and Muska (Sadık Yemni) , stylistic analysis of the source texts and target texts of At The Mountains of Madness, The Outsider, Rats in the Walls and The Music of Eric Zann. Final Chapter is conclusion.The study shows that translated works of Howard Phillips Lovecraft does not include unique stylistic features common in horror works in Turkish literary system.