Tip II diabetes mellituslu hastalarda sofra tuzunun plazma glikoz ve insülin seviyelerine etkisi

Abstract

81 - ÖZET Bu çalışmada tuz kısıtlamasını gerektirecek herhangi bir komplikasyonu olma yan, kontrollü, 8'i erkek 7'si kadın olmak üzere gönüllü 15 tip II diabetik hastada, sofra tuzunun açlık ve postprandial kan glikozu ile insülin düzeyleri üzerine etkisi incelenmiş tir. Hastalarımızın yaş ortalaması erkeklerde 56.50+7.96, kadınlarda 49.57±6.80 yıldır. Erkek hastaların boy uzunluğu ortalaması 171.88±3.98 cm, kadın hastaların 150.43±2.23 cm'dir. Ağırlık ortalamaları ise erkeklerde 79.84+1 1.1 1 kg ve kadınlarda ise 64.23±8.52 kg olarak bulunmuştur. BMİ'e göre hastalarımızın % 66.67'si obez iken % 33.33'ü ideal ağırlıklarındadır. Hastalarımızın %40.00'ı 1200 kcal, % 26.67'si 1500 kcal, % 20.00'si 1800 kcal ve % 13.33'ü 1600 kcal diabetik diyet uygulanmıştır. Hastalara üçer günlük periyotlarda aynı enerji ve besin öğelerini içeren test di yetleri tuzlu (A serisi) ve tuzsuz (B serisi) olarak verilmiş ve her iki (tuzlu ve tuzsuz) test diyetleri ertesinde (4. günde) önce açlık ve standart test kahvaltısından (tuzlu ve tuzsuz) sonrada 0., 15., 30., 45., 60., 90. ve 120. dakikalarda glisemi ve insülinemi düzeylerinin tayini için kan örnekleri alınmıştır. Ayrıca hastaların tuzlu ve tuzsuz diyet periyotlarının 3. gününde 24 s'lik idrarları toplanarak, idrarlarında sodyum tayinleri yapılmıştır. Hastalara ait kan örneklerindeki glikoz tayinleri `glikoz oksidaz`, insülin tayinleri `RIA`, idrar sodyum tayinleri `flame photometric` yöntemi ile ölçülmüştür. İstatistiksel değerlendirme `küçük eşlenmiş örneklerde farkın anlamlılığı testi` ile yapılmıştır. Hastalarımıza ortalama 171+26 gr (%44.84±1.51) karbonhidrat, 67±11 gr (% 18.39±0.69) protein, 57±10 gr (% 34.78±1.29) yağ içeren 1453+239 kcal'lik enerji veren tuzlu ve tuzsuz test diyetleri uygulanmıştır. Tuzlu test diyeti periyodunda hastala rımızın günlük tuz (NaCI) tüketimi ortalama 3.4±2.3 gr, yine aynı periyotta hastalarımı zın aldığı toplam sodyum miktarı ise ortalama 2.7±04 gr/gün'dır. Tuzsuz test diyetlerin de ise hastalar yiyecekleri ile ortalama 0.40+0.07 gr/gün sodyum almışlardır. Hastalara uygulanan tuzlu ve tuzsuz standart test kahvaltılarının enerjisi ortala ma 400 kcal olup, 46 gr karbonhidrat içermektedir. Tuzlu kahvaltısının sodyum miktarı 0.491 gr, tuzsuz test kahvaltısının ise 0.070 gr olarak hesaplanmıştır.- 82 Hastaların tuzlu (A serisi) ve tuzsuz (B serisi) diyet ertesindeki açlık ve postprandial glisemi düzeyleri, istatistiksel bakımdan da anlamlı olarak B serisinde (tuz suz), A serisine (tuzlu) oranla daha düşük olarak bulunmuştur (p<0.05). Glisemi düzey lerindeki fark özellikle açlık, 0., 45. ve 60. dakikalarda oldukça anlamlı olarak bulunmuş tur (0.01 >p>0.001). İnsülinemi düzeyleri ise açlık, 0., 45., 60. ve 120. dakikalarda A ve B serisinde hemen hemen aynı seviyede bulunmuş iken 15. ve 30. dakikadaki insülin düzeyleri B serisinde, A serisinden anlamlı olarak daha düşük (0.02>p>0.01), 90. dakikada ise an lamlı olmasa bile B serisinde, A serisinden daha yüksek olarak bulunmuştur (p>0.50). Hastaların tuzlu ve tuzsuz test diyetlerinin sonuncu gününde toplanan 24 s'lik idrarları ndaki sodyum miktarı B serisinde, A serisine oranla oldukça anlamlı olarak daha düşük bulunmuştur (p<0.001). Sonuç olarak; tuzsuz diyet uygulaması ile tip II diabetik hastaların açlık ve postprandial glisemi düzeylerinin daha düşük (normale yakın düzeyde) seyrettiği, diabe tik hastaların diyetlerinde sofra tuzu kısıtlamasının postprandial glisemik kontrolde yar dımcı bir faktör olabileceği ve tip II diabetiklerde sıklıkla görülen hipertansiyon ile ate rosklerotik ve mikroanjiyopatik (özellikle nefropati) komplikasyonlar bakımından da sofra tuzu kısıtlamasının yararlı olacağı sonucuna varılmıştır.

- 83 SUMMARY In this study, the effect of dietary salt on fasting and postprandial glycemia and insulinemia levels were evaluated in 15 volunteered type 2 diabetic patients (8 male, 7 female) who had no requirement for salt restriction, and had good metabolic control. Mean chronological age was 56.50±7.96 year for male, and 49.57±6.80 year for female patients. Mean height and weight for both sexes were as follows respectively: male 171.88±3.98 cm and 79.84±1 1.1 1 kg, female 150.43±2.23 cm and 64.23±8.52 kg. On the basis of body mass index (BMI) values 66.67% of our patients were defined as obese and the remaining 33.33% were ideally weighed. Total daily caloric intake was 1200 kcal in 40%, 1500 kcal in 26.67%, 1800 kcal in 20.00% of cases and 1600 kcal for the remaining 13.33%. Salted (A series) and unsalted (B series)) test diets with same food and energy contents were given for 3 days, in two periods in random order, and on the fourth day of each diet fasting and 0., 15., 30., 45., 60., 90. and 120. minutes blood samples after standart test breakfast were taken for assessing glucose and insulin levels. In addition, 24-hour urine were collected for urinary sodium excretion on third day of each test diet. Blood glucose determinations were performed by `glucose oxydase`, blood insulin assayed by radioimmunoassay (RIA), and urinary sodium levels were measured by `flame photometry` methods. Statistical significance test for small paired samples were done for statistical analysis. Patients had received salted and unsalted test diets with mean daily caloric intake of 1453±239 kcal containing 171±26 gr (44.44±1.51%) carbohydrate, 67±11 gr (18.39±0.69%) protein and 57±10 gr (34.78±1.29%) fat. Mean daily salt (NaCI) consumption of the cases was 3.4±2.3 gr, and mean sodium intake was 2.7±?M gr per 24 hour during salted test diet period. On the other hand, patients had received about 0.4x±0.05 gr per 24 hour of sodium while taking unsalted test diet. Salted and unsalted standart test meals (breakfast) had yielded aproximately 400 kcal energy and 46 gr carbohydrate content. Sodium amounts of salted and unsalted test meals were 0.491 gr and 0.07 gr respectively.- 84 - Fasting and all postprandial blood glucose levels in B series (unsalted test diet) were found to be significantly lower than A series (salted test diet) on fourth day of each period (p<0.05). Differences for fasting 0., 45. and 60. minutes glycemia were more remarkable (0.01>p>0.0001). Fasting, 0., 45., 60. and 120. minutes blood insulin levels were noticed to be aproximately euqivalent in both series, however 15 and 30 minutes insulinemia in B series were lower than A series (0.02>p>0.01), and 90. minutes insulin level in B series were slightly higher than A series (p>0.50). Urinary sodium level on fourth day of B series was found to be lower than that of A series (p<0.001). In conclusion, it has been suggested that unsalted diet in patients with type 2 diabetes could have provcide lessened (close to upper normal range) fasting and postprandial glycemia levels, salt restriction in diets of these patients could be an additional factor for assessing good glycemic (postprandial) control. On the other hand, sodium restriction sepically seems to have some beneficial effects on hypertension atherosclerosis and microangiopathy complications in type 2 diabetes.